Bestaat instinct nog?

Tijdens de biologielessen in mijn jeugd viel nog wel eens het woord instinct. Het hield het, als ik 't goed heb, raadselachtige verschijnsel in dat dieren, zonder dat iemand ze dat geleerd heeft, in bepaalde situaties adequaat reageren. Zo zal een jonge antilope die voor het eerst geconfronteerd wordt met een leeuw, zonder aanmoediging van buitenaf, het op een lopen zetten. Trekvogels besluiten spontaan naar het zuiden af te reizen in het najaar. Ergens heb ik mijn twijfels bij deze leer van het instinct. Het heeft mij iets te magisch. Daar komt nog iets bij. Neem kleine kinderen. Als de leer van het instinct juist is, zouden zij dol zijn op gezonde voedingsmiddelen als spruitjes, witlof en sla. Daarentegen zouden ze walgen van ongezonde producten als patat, snoep en hamburgers. Iedere ouder weet dat dit niet waar is. Die natuurlijke voor- en afkeuren gelden trouwens niet alleen voor kinderen, ook vooral veel mannen zijn er mee behept. Pleit dit gegeven niet tegen de leer van het instinct? Bestaat die leer van het instinct eigenlijk nog? Ik acht ook mogelijk dat ik het met dat spruitjesverhaal verkeerd zie. Wie daarover zijn of haar licht wil laten schijnen is welkom. Overigens: ik vind spruitjes, mits goed gekookt, lekker.

De kerstgedachte

In deze weken voorafgaande aan de kerst en tijdens de kerstdagen zelf word je geacht vervuld te zijn van een gedachte, om precies te zijn: de kerstgedachte. Wat die kerstgedachte precies behelst daar kom je nooit helemaal achter. Dat wordt als algemeen bekend beschouwd. Wat je er van oppikt is dat er iets in voorkomt van vrede en van naastenliefde. Twee zaken waar niemand echt bezwaar tegen kan hebben, hoewel ze beiden hun grenzen hebben. Het zijn ook zaken waarvan het handig zou zijn als daar de rest van het jaar ook weleens aan gedacht werd.

Voor mijzelf kan ik zeggen dat ik het wel lekker vind om meegenomen te worden in het kerstsentiment, maar dat ik toch niet extra vervuld raak van een gedachte die men enigszins kan aanduiden als kerstgedachte. Mijn gedachten volgen eigenlijk het stramien dat zij het gehele jaar volgen, soms reikend tot onmetelijke diepten, soms lichtjes dansend op de oppervlakte van het leven en waarvan ik regelmatig getuig op deze plaats. Ik wens de lezer van dit stukje fijne kerstdagen.

Waarom ik PostNL haat

Ik verwacht een postpakketje. Nu wil het geval dat deze ochtend een medewerker van PostNL bij mij aan de deur was met het verwachte pakketje. Echter, omdat ik er ook wel eens op uit wil, was ik op dat moment niet thuis. In mijn brievenbus lag een briefje van mijn bezorger Niels. Ik kan online naar postnl.nl/ontvangen gaan en daar een code intypen. Vervolgens zou ik daar de mogelijkheid krijgen aan te geven waar en wanneer het pakket bezorgd wordt.
Dus ik volg de instructies. En wat verwacht je dan? Een pagina waarop een aantal bezorgmomenten staan vermeld waaruit je als ontvanger kunt kiezen. Dat je die kunt aanvinken en het pakket wordt op dat moment bezorgd. Dat zou makkelijk en comfortabel zijn. Dat vond Postnl ook en dus gaat het niet zo. Als je de instructies volgt, kom je op een pagina waar je je moet aanmelden met e-mailadres en wachtwoord. Heb je nog geen wachtwoord? (zoals ik). Dan moet je je registreren met naam adresgegevens en zo. Maar ik wil helemaal niet registreren. Ik wil mijn pakketje. En dat is dus waarom, ik organisaties als postnl haat. Omdat ze je chanteren (als je je niet registreert krijg je je pakketje niet op een tijdstip dat jou gelegen komt) in plaats van klantvriendelijk, zonder problemen, je pakketje te bezorgen.

Jammer dat Adam Lanza dood is?

Vrijdag schoot een zekere Adam Lanza onder meer 20 kinderen dood. Na deze euvele daad sloeg hij de hand aan zich zelf. Deze uitkomst komt overeen met gelijke gebeurtenissen. De massamoordenaar komt te overlijden na zijn actie. Denk maar aan onze Tristan van der V. Meestal doodt hij uiteindelijk zichzelf en anders doen de politieagenten het wel voor hem. En het is ergens wel een terechte uitkomst, want wat zal een mens verder leven nadat-ie zijn moeder en 26 anderen heeft vermoord.
Toch heeft dit overlijden een jammere kant. Het beneemt ons namelijk de kans ooit te weten te komen wat er toch omgaat in het hoofd van iemand die bijna 30 mensen waaronder kleine kinderen gaat doodschieten. Niet dat we van die informatie blij zouden worden, maar het zou ons misschien iets leren over de werking van de meest duistere hoeken van het menselijk brein.

Het verliezende gedicht

Ook dit jaar nam ik weer deel aan een regionale schrijfwedstrijd. En ook dit keer heb ik niet gewonnen. Terecht? Oordeel zelf. Mijn inzending bestond onder andere uit dit gedicht:

Mijn naam stond fout gespeld,

Dus was ik officieel

Maar vaag aanwezig.

Terwijl in werkelijkheid

Mijn daarzijn onontkoombaar was,

Althans voor mij,

Want ik zag wat om mij was

En hoorde,

Voor zover mijn beperkt gehoor

Dat toeliet, de geluiden daar,

Geritsel en het sluiten van een la.

Aanwezigheid is nauwelijks meer

Dan nergens anders zijn.

Zodra je ergens

Ziet en hoort dan denk je

Dat je daar bent. Ook wanneer

Je niet wordt opgemerkt.

Brengt muziek de volkeren bij elkaar?

"Muziek brengt volkeren niet bij elkaar." Dat zegt Frans Brüggen in een interview dat de IKON zondag 9 december uitzendt. Dat klinkt wellicht als een schok, maar ga eens na: al sinds haar ontstaan maakt de mensheid muziek. Maar tot op heden is er van dit bij elkaar brengende effect weinig merkbaar.

Ik heb gewonnen!!

Ik heb gewonnen!!!
Gisteren ontving ik een brief van de Bankgiroloterij waarboven in vette groene letters stond:
Gefeliciteerd met uw prijs.
Een brief van de loterij die zo begint, dat ziet er veelbelovend uit. En dan is-ie ook nog ondertekend door Marianne Joosten. Zij is van de Afdeling Winnaars (zal geen erg grote afdeling zijn, vermoed ik). Wat bleek ik gewonnen te hebben? Niet die mooie hoofdprijs van € 500.000,- zoals ik heel even verwachtte. Wat ik won was een zogeheten gewonnen lot. Een extra kans bij de volgende trekking.

Dat lijkt al heel wat, maar wat is het precies? De kans dat je sowieso een significante prijs wint is uiterst miniem. De dosering Clenbuterol in het lichaam van Contador is flink groter. Dat is dus maar een heel heel heel klein kansje. Dat kansje wordt met zo'n gewonnen lot twee keer zo groot, maar blijft nog altijd ver beneden Contadors clenbuterolwaarde. Daar doet de mededeling van mevrouw Joosten dat de vorige trekking door zo'n gewonnen lot gewonnen was niks van af. Maakt de kans nog kleiner, want dat zoiets twee keer achter elkaar gebeurt...

Die gewonnen loten komen in de plaats van het zogeheten 'eigen geldje'. Bij het juiste eindcijfer kreeg je vroeger je inzet terug. Dat moest mevrouw Joosten allemaal uitbetalen. Zo,n gewonnen lot kost de bankgiroloterij niks (behalve die brieven dan). Dus dat bezuinigt mooi. Wat je eigenlijk krijgt is een dooie mus ter waarde van € 5,80.

Tijdreizen is onmogelijk

Tijdreizen is onmogelijk. Want er is niets waarheen men dan kan reizen. Verleden en toekomst zijn respectievelijk geweest of moeten nog komen. Anders zou de Slag bij Waterloo (18 juni 1815) eeuwigdurend losbranden en gestreden worden. En uw sterven (de enige zekere gebeurtenis in uw toekomst) zou ook eeuwig plaatsvinden. Dus terwijl u lustig leeft bent u al altijddurend aan het overlijden. En de gesneuvelde soldaat te Waterloo begint eeuwigdurend vol goede moed aan diezelfde slag, met altijd de zelfde uitkomst(dat begon al een eeuwigheid voor die slag in onze beleving plaatsvond). Dat is natuurlijk onacceptabel. Het leven is zo al tragisch genoeg zou ik zo zeggen.

Wandeling van Schoonhoven naar Bergambacht

Op zondag 18 november wandelde ik van Schoonhoven naar Bergambacht. Ik maakte een omweg via Cabauw, Polsbroek en Vlist. De dag begon grijs en druilerig, maar bij aankomst in Schoonhoven was de regen al beëindigd en tegen het middaguur brak de zon door en werd het toch nog mooi weer. Tussen Schoonhoven en Cabauw kom je langs mooie boerderijen. Vanaf Cabauw voert een schelpenpaadje dwars door de weilanden naar Polsbroek. In Polsbroek had ik nog een ontmoeting met een fietser met een lekke band. Polsbroek is een lintdorp waaraan geen einde lijkt te komen. De Krimpenerwaard is vol van dit soort lintdorpen. Hoewel vol wellicht een wat misplaatste term is als we deze streek beschouwen. In Vlist een korte koffiestop in het sfeerrijke café Vlist. Vandaar ging het via een fietspad richting Bergambacht. In Bergambacht heb ik nog een vaasje bier gedronken in café Het Centrum. Dat is niet het gezelligste café van Nederland, maar ik ken ongezelligere. Bus 195 bracht me weer terug naar station Utrecht Centraal.

In memoriam Hannie Lips

Toen ik nog klein was had je iedere woensdag- en zaterdagmiddag kindertelevisie op de enige beschikbare zender. Die we dan ook aanduidden als dé televisie.
Vooraf keken we geboeid een kwartier naar het testbeeld, een verschijnsel dat ik jongere mensen niet meer kan uitleggen. Vijf minuten vooraf klonk er bij herhaling een viertonig pingeltje waarop mijn vader altijd de woorden "Het gaat niet door" zong. Het gebodene op zo'n middag wisselde per omroep van dienst. De VARA had Pipo de Clown, de NCRV Swiebertje, de KRO had Dappere Dodo. De VPRO zette ons Kabouter Kandelaar voor, een programma dat ons aller afkeuring kon wegdragen. Tussendoor had je ook een programma als De Verrekijker met korte reportages over kinderen in verre landen.

Dit alles aangekondigd door de omroepster van dienst. Zo had de VARA Elles Berger, de NCRV Tanja Koen en de KRO de meest legendarische: Hannie Lips. Zij was, denk ik, de enige omroepster die bij ons kinderen écht populair was. Ze werd dan ook Tante Hannie genoemd. Beroemd was haar manier van zwaaien bij het einde met beide handen voor het gezicht. Jammer dat daar geen You Tubefilmpje van bestaat. Tante Hannie overleed 19 november 2012.

De natuur der mensen

"De mensen leven niet meer naar hun natuur. Ze moeten meer naar hun natuur leven." Deze verzuchting hoorde ik laatst iemand slaken. De vraag die dit oproept is: kan dat wel? Kan een wezen anders leven dan zijn natuur? Uit gemakzucht houd ik me dan nog niet eens bezig met de vraag wat natuur is in dit verband. Ik doe net of dat bekend is.
Hoe bepaalt een bioloog de natuur van een levend wezen? Dat doet hij door dit wezen te observeren en te zien wat dit dier in allerlei situaties doet. En de optelsom van al dit doen is de natuur van dat beest. Zo weet iedere trouwe kijker naar National Geographic Channel dat leeuwen lieve gazelletjes opjagen, verscheuren en vervolgens opeten. Dat is dan blijkbaar onderdeel van hun natuur.

Waarom zou dit dan niet voor mensen gelden. Hoe ontdek je de natuur van mensen? Door ze te observeren en te zien wat mensen doen in bepaalde situaties. Dat is dan blijkbaar hun natuur. Je kan vinden dat mensen eigenlijk een andere natuur moeten hebben. Maar dat is nou eenmaal niet zo. Wezens kunnen maar één natuur hebben (is dat zo?). Hooguit kan die natuur in een veel generaties durend evolutieproces veranderen, zich aanpassen aan veranderende omstandigheden. Doch daar kunnen we niet op wachten. Wel zijn er binnen de bestaande natuur kleine marges waarbinnen mensen kunnen veranderen (vandaar de grote diversiteit in menselijk gedrag), maar dat blijven smalle marges.

Lachen

"Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd", hoorde ik vanmorgen weer eens op de radio zeggen. Het timbre bij zo'n uitspraak heeft altijd iets van grote diepzinnigheid met een boventoon van luchtig optimisme. Het is ook zo'n uitspraak die weinig tegenspraak duldt. Die wordt ook niet verwacht.
En dat terwijl er toch wel het een en ander op af te dingen is. Vraag is bijvoorbeeld wat hier bedoeld wordt met leven. Waarschijnlijk toch iets anders dan het tegendeel van dood zijn. Maar wat? Je kunt dan denk ik het begrip leven definiëren als: toestand waarin minstens één keer per dag wordt gelachen.
Ik denk ook dat bijna niemand elke dag lacht. Ik niet in ieder geval. Terwijl ik toch elke dag in een toestand bevindt die als leven voelt. En volgens mij is er niks mis met mijn gevoel voor humor. Vaste lezers van dit blog kunnen dat beamen. En wanneer ik lach doe ik dat met alle plezier. Maar het gaat mij wat ver om te eisen dat ik elke dag  lach en daar aan toe te voegen dat ik anders die dag niet geleefd heb.

Over een muis

Er was eens een muis die een illusie koesterde

Nou koesteren er wel meer een illusie,

Ja, ik ook.

Maar van zo’n muis vraag je je af:

Heeft zo’n beest niets beters te doen.

Bijvoorbeeld uit de buurt van de kat te blijven?

De voleinding der mensheid volgens Augustinus

Augustinus van Hippo (354-430) is de vader van de christelijke theologie. Het bekendste werk van de bisschop van Hippo is de Belijdenissen waarin hij zijn eigen ontwikkeling tot christen beschrijft. Eén van de dingen die het gevolg zijn van zijn volledige overgave aan het christendom is het volledig afzien van de vleselijke lusten, zelfs met zijn wettige echtgenote. En hij houdt deze houding ter navolging voor aan iedere ware christen. Wat bij mijn weten door weinig mensen wordt onderkend is dat daarmee Augustinus laat weten dat op het moment dat iedereen een waar christen is, hiermee de missie der mensheid is voltooid. Ik ben verre van een waar christen, maar deze gedachte intrigeert mij. De mens plant zich niet meer voort en na hooguit 120 jaar doet de laatste mens het licht uit. Steden, wegen en bruggen raken overwoekerd en vervallen en de dieren nemen de boel weer helemaal over. Voor hen zou het een zegen zijn. Uiteraard is er geen schijn van kans dat dit ooit gaat gebeuren.

Was Holden Caulfield depressief?

In NRC zag ik The Catcher in the Rye van JD Salinger omschreven als een roman over de depressieve puber Holden Caulfield. Ik dacht huh? Was Holden Caulfield depressief? Is mogelijk. Het is weer een paar decennia geleden dat ik The Catcher las. In mijn herinnering was Holden niet depressief. Meer een intelligente jongen die zich verbaast over de hem omringende domheid en een wat incestueus gevoel voor zijn jonge zusje heeft. Ik zal het boek toch eens na moeten lezen om uit te vinden of Holden echt depressief was. Lijkt me geen straf. Voor zover ik me herinner leest het boek als een trein.

In memoriam Bernlef

Het glasgordijn hangt stil
de deurknop roerloos
licht valt in egale banen.

Op tafel een vaas narcissen
gezwollen knoppen
wachten op de hun toegemeten bloei

Bernlef 
uit de bundel Dwaalwegen

De eeuwigheid van God

Wat mij in het verschijnsel God altijd het meest heeft gefrappeerd is de eeuwigheid die aan Hem wordt toegekend. En dan niet eens zozeer de eeuwigheid naar de toekomst, want dat een God er altijd zal zijn is een gedachte waarmee je je kunt verzoenen. Wat minder te bevatten is, is de eeuwigheid naar het verleden toe. Het idee dat er nooit een tijd is geweest dat Hij er niet was. Er is aan God dan geen begin. God is in dat geval zonder aanvang en oorzaakloos. Het menselijk brein wil alles altijd ergens laten beginnen. Dat plaatst het moment van de schepping ook in een eigenaardig daglicht. Waar plaats je die op een tijdlijn (waar begint die tijdlijn dan?). En waarom beschouwde God dan dat tijdstip als het juiste moment voor een fijne oerknal (ik neem aan dat gelovigen de oerknal als een actie van God beschouwen)? Is voor iets dat eeuwig bestaat, dus er altijd al was en altijd zal zijn, niet ieder moment even willekeurig? En wat deed God voor de aanvang aller andere dingen? De vraag of er toen ook al een hemel was parkeren we als te kinderachtig. Er zou een soort gelovigheid mogelijk kunnen zijn waarbij God wordt gedefinieerd als de oorzaak aller oorzaken.

Weekendconcert: Charles Aznavour La Bohème

Na Charles Trenet vorige week blijven we bij het Franse chanson. Wellicht de meest vermaarde aller chansonniers was, is en blijft de van oorsprong Armeense zanger Charles Aznavour. Jammer dat-ie ooit in het Engels is gaan zingen. Een van zijn bekendere chansons is La Bohème. Een weemoedig lied over de romantiek en de passie van het artiestenleven in het vooroorlogse Parijs. Een tijd die nu voorgoed voorbij is.

Weekenconcert: Charles Trenet La Mer

De laatste tijd schandalig weinig geblogd door een fysiek ongemak dat mij nog steeds hindert. Maar nu ben ik er weer met een heerlijk weekendconcert. Het werd weer eens tijd om aandacht te schenken aan het Franse chanson. En wat is er dan niet mooier dan de moeder aller chansons: La Mer van Charles Trenet (1913-2001). Een eenvoudige melodie die je meevoert op het sympathieke en meeslepende stemgeluid van Trenet. Men noemde hem de zingende dwaas (le fou chantant), maar met alle respect die hem toekwam. De keizer van de Franse chanson is dit lied.  Luister maar:

Het raadsel van de witte sokken

Over verscheidene aspecten van de mode kunnen de meningen verschillen. Wat de een mooi vindt, kan voor de ander pijn doen aan de ogen. Het zij zo. Leve de verscheidenheid, zeg ik maar. Er is echter één modeverschijnsel waarover eenieder het wel eens is. Je kunt het ook nauwelijks een verschijnsel noemen, want je ziet het nauwelijks op straat. Ik doel hier op witte sokken voor mannen. Ieder die bij de tijd is weet: dat kan niet. Mannen behoren geen witte sokken te dragen. Ik moet eerlijk bekennen dat zo'n 20 jaar geleden een vrouwelijke collega mij er op moest wijzen, maar sindsdien draag ook ik geen witte sokken meer.

Witte sokkendag
Toch is het een intrigerende vraag waar dit taboe vandaan is gekomen. Aan de kleur kan het niet liggen. Mannen kunnen een grote verscheidenheid aan kleding in het wit dragen, pantalons, shirts, colberts, hoeden. Dat kan soms zelfs behoorlijk cool staan. Maar zodra het om sokken gaat, springen alle alarmsignalen op code rood. Wie witte sokken draagt, heeft minder kans op een goede baan of een lieve levenspartner. Witte sokken is een geheide reden voor afwijzing. Ik vraag me wel eens af of de Wet Gelijke Behandeling hier niet overtreden wordt. "Ja," zegt u, "maar witte sokken staan gewoon suf." Maar komt dat niet omdat ooit ergens een ideé fixe is ontstaan, waardoor wij witte sokken inderdaad als suf ervaren. Kijk in het museum eens op een 18e eeuws schilderij: alle mannen dragen witte sokken. Er is ook geen ander modeverschijnsel waar zo'n uitgesproken algemeen gedeelde mening over bestaat. Eigenlijk zouden we de proef op de som moeten nemen. We roepen, laat ons zeggen, 13 oktober tot witte sokkendag uit en alle mannen dragen die dag witte sokken. En dan kijken hoe suf dat staat.

Weekendconcert: Daevid Allens Gong

Eind jaren  '60, begin jaren '70 was de tijd van het experiment op velerlei vlakken. Jongeren wilden alles anders dan de generaties voor hen. Mij en mijn leeftijdsgenoten sprak dit wel aan. Lange haren, alternatieve kleurrijke kleding, andere genotsmiddelen, alles dat wegvoerde van de in onze ogen saaie cultuur van de generaties voor ons. Het was allemaal mooi wanneer het maar afweek van de oude vormen en gedachten. Op muzikaal gebied werd dit sterk uitgedragen door de Canterbury School. Dit was de verzamelnaam van een groep kunstzinnige muzikanten voor wie de revolutie van The Beatles niet ver genoeg ging, te melodieus, te braaf nog. Oermoeder van de Canterbury School was de legendarische band Soft Machine. Maar die bracht weer andere bands en soloartiesten voort als Caravan, Kevin Ayers en Robert Wyatt. En ook de band Gong, indertijd opgericht door Daevid Allen de vroegere gitarist van Soft Machine. Hier een clip van deze band. Of u het mooi vindt, weet ik niet maar het is wel exemplarisch voor de experimentele sfeer die heerste in die jaren.

Over horloges

Toen ik als kind mijn eerste horloge kreeg liepen deze apparaatjes op een mechaniekje van veertjes en tandradertjes. Ik leerde in die tijd dat je een horloge nooit op een stenen vensterbank moest leggen. Door de koude steen zou het mechaniekje iets krimpen wat ten koste zou gaan van de precisie van  het horloge. Ik weet niet of dat waar is. Je bent geneigd dingen  die je als kind gehoord hebt nog steeds voor waar te aanvaarden, terwijl je dingen die je nu hoort met de nodige twijfel tot je neemt.
In ieder geval lopen horloges tegenwoordig allang niet meer op dat mechaniekje van veertjes en tandradertjes (of zouden ze toch nog gemaakt  worden) en is die theorie van de koude vensterbank allang niet meer actueel. Toch leg ik mijn horloge nog steeds niet op een stenen ondergrond.

Een zeer vrijgevige brief

Vandaag ontving ik een brief van de firma EURO-TOURS. Deze firma heeft geen adres, geen e-mailadres en geen website. Ze hebben wel een telefoonnummer, maar ik ben zo verstandig dit nummer niet te bellen. In deze brief bieden zij omstandig hun excuses aan. Hun chauffeur kon mijn adres niet bereiken. Wanneer dit plaatsvond vermeldt de brief niet. Maar ik liep daardoor een prijs mis (waarvoor? loterij? prijsvraag?), te weten een stoomstrijkijzer.
Ze zijn niet krenterig bij EURO-TOURS, want naast dat stoomstrijkijzer willen ze mij ook een mand aanbieden bevattende:vlees, soepen (let op dat meervoud), brood, worst, kaas, boter, appels, peren, noten, eieren (bent u daar nog?), tomaten, paprika, wortels, komkommers, wijn, koffie, thee, koekjes, chocolade, bonbons en deze opsomming wordt dan ook nog gevolgd door het woord enzovoort.
Ik hoef dit alles slechts op te halen in een lokatie in Beusichem op 11 september om 09.30 uur (beladen tijdstip: wat gebeurde 11 jaar geleden op exact dat  tijdstip New Yorkse tijd). En alsof het allemaal niet op kan, bieden ze me ook nog een middag-maaltijd voor 4 personen. Wie gaat er mee? Uiteraard krijg ik dan ook nog dat stoomstrijkijzer uitgereikt. U begrijpt dat zoveel vrijgevigheid van de firma EURO-TOURS mij hevig ontroerde. Dus deel ik dit graag met u. Mogelijke spelfouten in dit topic neemt de firma EURO-TOURS ook graag voor zijn rekening, de lieverds.

Wandeling Woudenberg-Leersum

Op donderdag 23 augustus wandelde ik van Woudenberg naar Leersum. Een belangrijk deel van de route ging over het traject waar eens de spoorlijn Amersfoort-Kesteren liep. Deze in 1886 aangelegde spoorlijn moest een schakel worden in de belangrijkste spoorverbinding tussen Amsterdam en Duitsland. Onder andere door concurrentie tussen verschillende spoorwegmaatschappijen is er van die ambitie weinig terecht gekomen. Toen in 1944 de spoorbrug bij Rhenen werd vernield, besloot men het maar zo te laten en de spoorlijn niet meer in werking te stellen. Nu is het een door struiken en bomen omzoomd pad tussen Leusden en de huidige spoorlijn van Utrecht naar Arnhem.
Ten zuiden van die spoorlijn en de A12 kwam ik terecht in een gebied genaamd het Leersumse Veld bestaande uit een vijver en wat heideveldjes. De heide stond in bloei maar werd enigszins overwoekerd door het gras. Wellicht een gevolg van de bezuiniging op het natuuronderhoud?
Overigens werd me toch weer duidelijk dat ik geen bostype ben. Zeker als de zon weg is, vind ik bossen een wat claustrofobische en sombere sfeer hebben.
In Leersum heb ik nog een bier gedronken op het enige terras horend bij een pannenkoekenrestaurant. Vreemd genoeg was ik de enige gast op dit terras, terwijl het toch fraai weer was. Leersummers zijn denkelijk geen terrastypes. Ik was nog getuige van een aanrijding tussen een scooter en een auto, gelukkig zonder schokkende schade of verwondingen.

Boeken die je moest lezen

In de jaren '70 had je 'Zen en de kunst van het motoronderhoud', in de jaren '80 had je 'Gödel, Escher, Bach'. Kortom u kent ze wel, die boeken die plotseling iedereen gelezen had. Je zou de 'Celestijnse belofte' ook tot dat genre kunnen rekenen, maar ergens denk ik dat ik de twee eerder genoemde werken onrecht zou doen door ze in een rij te zetten met de Celestijnse Belofte. Dat geldt ook voor de 'Lessen van Don Juan' van Carlos Castaneda. Al deze boeken heb ik niet gelezen. Hun populariteit en de druk die dit veroorzaakte om ze te lezen, riepen een verzet in mij wakker. Niet uit eigenwijzigheid, want eigenwijs ben ik niet. En daarbij heb ik gemerkt dat eigenwijsheid niet altijd bevorderlijk is voor communicatie. Maar de druk stond mij tegen. Als ik voor zo'n boek zou kiezen, zou dat geen authentieke keuze zijn. Rare overweging trouwens, want wie of wat maakt uit wat authentiek is.
Nu sta ik met de 'Kritiek van de cynische rede' van Peter Sloterdijk in mijn hand, ook eigenlijk zo'n boek en mij bijna 30 jaar geleden cadeau gedaan door mijn beste vrienden. En eigenlijk is het ook zo'n boek. Zou het kunnen? Nu bijna dertig jaar na publicatie?

Weekendconcert: vogelzang volgens Messiaen

De Franse componist Olivier Messiaen (1908-1992) trok regelmatig de natuur in gewapend met een bandrecorder. Daarmee legde hij het gezang van vogels vast. Niet om dit geluid te kunnen imiteren in de muziek. Dat was al vaker gebeurd. Denk maar aan de koekoek in Beethovens zesde. Nee Messiaen bestudeerde de noten en harmoniën die de vogels produceerden om die naar zijn muziek te vertalen en zo de natuur als muzikale leermeester te nemen. Het resultaat daarvan is bijvoorbeeld te horen in bijgaand stuk Oiseaux Exotiques voor piano en klein orkest en daarvan deel 1.

Bestaat God?

De vraag is: bestaat God? Die vraag is moeilijk te beantwoorden. Er zijn drie antwoorden mogelijk: ja, nee en kweenie. De antwoorden ja en nee worden doorgaans het vaakst gegeven, hoewel ze beide moeilijk te onderbouwen zijn. Ik zelf hou het op kweenie met een neiging tot nee. Daarmee loop je het risico dat het antwoord ja blijkt te zijn en dat je dus naar de hel gaat. Maar ja zeggen terwijl je daar ook niet echt van overtuigd bent, dat kun je eigenlijk ook niet maken. Het is de vraag trouwens of een eventueel bestaande God daar genoegen mee zou nemen. Ik denk het eigenlijk niet. Dus houd ik het op kweenie. Immers, wat weet een mens nou eigenlijk buiten wat niet ter zake zijnde feitjes.

Weekendconcert 17 augustus: Hugh Masekela

Ha, weer een weekendconcert denkt u. Ja het werd weer eens tijd na bijna 2 maanden. Dit keer gaan we zuidwaarts. We horen de Zuid-Afrikaanse trompetist en zanger Hugh Masekela met wellicht zijn beste nummer: Coal Train over de zwarten die vanuit overal in Afrika aankwamen om te werken in de koolmijnen van Johannesburg. Prachtig opgebouwd nummer waarin op basis van een eenvoudig ritme, vanuit een parlando gezongen inleiding toegewerkt wordt naar een climax met virtuoze trompetsolo en zang. Een prachtige mengeling van pop, jazz en authentieke Zuid-Afrikaanse muziek.

Waterlelie

Frederik van Eeden

De Waterlelie.

Ik heb de witte waterlelie lief,
daar die zoo blank is en zoo stil haar kroon
uitplooit in 't licht.
Rijzend uit donkerkoelen vijvergrond,
heeft zij het licht gevonden en ontsloot
toen blij het gouden hart.
Nu rust zij peinzend op het watervlak
en wenscht niet meer . . . .

Bezoek aan Delft

De afgelopen twee dagen bracht ik een bezoek aan Delft. Daar bezocht ik twee concerten van het Delft Chamber Music Festival. Goede muziek in een fantastische sfeer op de overdekte binnenplaats van het Prinsenhof. Tussendoor nog gewandeld door de stad die een gezellig oud-Hollandse sfeer ademt. Ik heb er ook een paar foto's gemaakt. Hier een selectie.

Weekendconcert: Purcell (2)

De komende week ga ik me voluit storten op de opera Dido and Aeneas van de engelse componist Henry Purcell (1659-1695). Het is de enige echte opera in zijn oeuvre (The Fairy Queen en King Arthur waren semi-opera's) en wellicht een van zijn hoogtepunten. Het is het tragische verhaal van de liefde tussen de Carthaagse koningin Dido en de Trojaanse prins Aeneas. Een liefde gedoemd tot mislukken, omdat Aeneas zijn bestemming moet najagen en Rome stichten, zoals de goden hebben beschikt. Dido blijft verbitterd achter en sterft onder het zingen van wellicht het meest geliefde stuk muziek van Purcell: When I am laid. Dat horen we hier niet, maar wel een andere mooie aria van Dido, gezongen door de grote sopraan Janet Baker. Let wel: het is een opname uit 1966 en onze ideeën over hoe je Purcell speelt zijn sindsdien wat verandert, maar het blijft mooi.

Een eigenaardig verschijnsel in de sport

Deze zomer wordt dezer dagen vaak aangeduid als zijnde een zogenaamde sportzomer. Het betekent eigenlijk dat zich tussen 2 juni en 14 augustus een groot aantal vooraanstaande sportevenementen voordoet zoals het Europees Kampioenschap Voetbal, de Tour de France, de Open Engelse Tenniskampioenschappen te Wimbledon en de Olympische Spelen. Aan deze evenementen besteden veel media uitvoerig aandacht.

Eén ding springt daarbij in het oog. Mensen hopen bij belangrijke sportwedstrijden waaraan een landgenoot of meer deelneemt dat deze landgenoot (iemand met dezelfde nationaliteit) wint, of in ieder geval bij de eerste drie eindigt. En laat ik eerlijk zijn, ook ik heb last van dit gevoelen. De vraag is echter hoe dit komt. Waarom hechten we zoveel waarde aan het winnen door iemand die uit het zelfde land afkomstig is? En waarom heerst er zoveel buitensporige droefenis wanneer het Nederlandse voetbalteam na drie wedstrijden uitgeschakeld is? Een sportliefhebber zou toch blij moeten zijn wanneer een team dat zo slecht speelt niet meer meedoet? En waarom zou ik blij moeten zijn wanneer Robert Gesink straks een zware bergetappe wint (waarschijnlijk valt-ie al in de eerste week)? Ik heb die berg toch niet opgeracet? Ik vind de Amerongse berg al zwaar. En verder ken ik die hele Robert Gesink niet. Natuurlijk is hem zo'n overwinning van harte gegund. En dat geldt voor al die sporters. Ook die ken ik niet, behalve van hun verschijnen op televisie. En dat ik Nederlander ben is ook geen verdienste, maar een toevallige samenloop van omstandigheden. Dus waarom?

Weekendconcert: Purcell (1)

Deze weken ben ik betrokken bij twee uitvoeringen van opera's van Henry Purcell (1659-1695). Dit weekend is dat The Fairy Queen, een sprookjesachtige opera gebaseerd op A midsummers night dream van William Shakespeare. Hier het lied "If love's a sweet passion".
Volgende week, een scene uit Purcells beroemdste opera: Dido and Aeneas.

Adolf Hitler kennen

Ten aanzien van de Duitse politicus Adolf Hitler (1889-1945) bestaan drie houdingen:

1. Men rekent hem tot de grootste schoften die er op deze aarde rondgelopen heeft. Deze houding wordt door een overgrote meerderheid van de wereldbevolking gedeeld.
2. Men heeft de overtuiging dat hij naast zijn schurkenstreken toch ook goede dingen tot stand heeft gebracht. De aanhangers van deze houding vormen een kleine groep.
3. Men is van het gevoelen dat Adolf Hitler een groot mens was wiens handelen navolging verdient. De aanhangers hiervan vormen, gelukkig, maar een zeer kleine groep en zij worden door de  anderen doorgaans als (gevaarlijke) gekken beschouwd.

Zo liggen de verhoudingen, en terecht zou ik zo zeggen. Het feit dat verhoudingen zo liggen heeft echter een nadeel. Hierdoor is er een belemmering om het fenomeen Adolf Hitler echt te doorgronden. Wie een studie maakt van deze dictator heeft namelijk bijna altijd houding 1 of 2 als uitgangspunt en gaat dus uit van de overtuiging dat Hitler een slecht mens was. Was-ie ook, maar het vormt wel een belemmering tot echt doorgronden. Mensen die uitgaan van 3 komen niet verder dan een hagiografie en kan men verder niet serieus nemen. Wie echter een studie wil maken van het verschijnsel Adolf Hitler zal uit moeten kunnen gaan van de vraag. "Was deze mens goed of fout?" En beide opties open houden. Ik met mijn huidige kijk op de zaken heb wel een sterk vermoeden wat het antwoord zal zijn, maar ben daarom niet de aangewezen persoon om een studie naar  Adolf Hitler te doen. Het zal wellicht nog heel lang en diverse generaties duren voor zo iemand op staat. Als dit al ooit gebeurd en dan zullen we nooit waarachtig het fenomeen Adolf Hitler kunnen doorgronden.

Weekendconcert: Ravi Shankar

In mijn jeugd was een zekere belangstelling voor de Indiase cultuur in de mode. Posters van hindoegoden sierden onze kamers en uit de speakers van onze grammofoons klonk van tijd tot tijd Indiase muziek. Meestal was dit muziek gespeeld door de sitarspeler Pandit Ravi Shankar (1920), wellicht de in het westen meest bekende vertolker van de Indiase klassieke muziek. Of hij ook de beste was, onttrekt zich  aan mijn waarneming. Wellicht lopen er beteren rond in India en Bangla Desh die niet het geluk hadden bevriend te zijn met Yehudi Menuhin en George Harrisson. Maar dat hij virtuoos overweg kon op de sitar (een soort grote luit) blijkt wel uit bijgaand filmpje. Het was muziek die paste bij de hippietijd, vooral doordat je je helemaal kon laten meeslepen met het steeds snellere en opwindendere tempo en het typische geluid van de sitar. Wist u trouwens dat Ravi Shankar de vader is van Norah Jones?

Weekendconcert: The Incredible Stringband

Eind jaren '60 had je een bijzonder muzikaal fenomeen in de vorm van The Incredible Stringband. De kern bestond uit twee schotse jongens Mike Heron (die met de sitar) en Robin Williamson, regelmatig bijgestaan door achtergrondzangeres Licorice. Zij brachten folkmuziek, maar dan wel op hun eigen eigenzinnige wijze. Hun muziek baseerde zich op vormen van muziek uit culturen van over de hele wereld met bijbehorende instrumenten die door de twee jongens virtuoos werden bespeeld. In het filmpje zien we Mike Heron de Indiase sitar bespelen. De melodieën hadden vaak iets ongrijpbaars en de teksten waren zeer poëtisch en vol symboliek. Zij hadden geen miljoenen fans, maar een kleine groep van fijnproevers luisterde naar hun muziek. Zij hoorden ook heel erg bij die tijd: de tweede helft van de jaren '60 en begin jaren '70. Ook ik en de mensen waar ik toen mee omging dweepten toen met hun liedjes.

WK- en EK-journaals worden cliché's

Sinds het EK van 1988 zendt de NOS bij grote toernooien altijd een journaal uit. Vroeger was dat spannende tv. Ik herinner me nog de zinderende confrontaties tussen toenmalig bondscoach Rinus Michels en verslaggever Kees Jansma. En in 1990 de torenhoge frustratie van Leo Beenhakker.

Nu 10 van dergelijke journaals (in 2002 was er geen journaal, omdat Nederland niet meedeed) later is het allemaal een cliché geworden. Spontane gesprekken met spelers en coaches zijn er niet meer, want een marketing-communicatiemeneer heeft bedacht dat zoiets niet handig is qua centjes verdienen. Die comunicatiemeneer is trouwens weer die zelfde Kees Jansma. Nu gaan spelers voor een bord met alle sponsornamen staan en draaien bloedeloze ingestudeerde praatjes af.

We zien beelden van spelers die in of uit een bus stappen. We zien beelden van een stadion waar spelers tegen een balletje trappen en eentje apart traint want die is geblesseerd. Of we zien niks, want de training is dan geheim. Stel dat de tegenstander ziet  dat de oranjespelers tegen een bal kunnen trappen. De NOS vindt trouwens meestal wel een gaatje waardoor ze toch beelden hebben. En er is gedoe over hesjes (wie krijgt er een en wie niet) waar de verslaggevers een enorme betekenis aan hechten. Die blessures zijn voor de reporters overigens een zegen. Er is er  altijd wel één. En over zo'n blessure kun je eindeloos doorzeuren. Kun je 80% van de zendtijd mee vullen. En dat wordt dan ook met overgave gedaan. We zien persconferenties, waaruit voornamelijk blijkt dat de bondscoach en verslaggever Bert Maalderink elkaar goed kennen en een haat-liefdeverhouding hebben. Kan ik me heel goed voorstellen.

Biologisch vraagstuk

Op zomeravonden nog voor de zon ter kimme neigt, mag ik graag op mijn balkon kijken naar de sierlijke vlucht van de zwaluwen hoog boven de daken van de stad waar ik woon. Zij vliegen met bewonderenswaardige wendbaarheid in meanderende patronen. Er is mij verteld dat zij tijdens deze vlucht zich te goed doen aan kleine insectjes die zich daar ophouden. Die zwaluwen zijn aan de maaltijd als het ware.

Eén ding vraag ik mij daarbij steeds af en dat is: wat doen die insecten daar eigenlijk? Er is toch niets voor hen te halen zo hoog in  de lucht, afgezien van de kans opgegeten te worden door een zwaluw?

De hardnekkigheid van slechte gewoontes

Eenieder kent dat wel: je hebt een slechte gewoonte en die raak je maar niet kwijt. Je bent bijvoorbeeld heel slordig en laat alles maar slingeren. Je bent ook voortdurend van alles kwijt. Je begrijpt dat dit een slechte gewoonte is en met grote regelmaat neem je jezelf voor hier een einde aan te maken. Je bent dit echt van plan. Je weet wat je moet doen om niet meer slordig te zijn. En toch, na een bemoedigend begin merk je dat je weer in je oude fout vervalt. En eigenlijk is het raadselachtig waarom dit soort slechte gewoontes zo hardnekkig blijven.
Het enige dat soms helpt is samenwonen met een geliefde die jouw slechte gewoonte onderkent en je daar voortdurend mee wil confronteren. Dat kan werken, alleen is er ook een risico. Het kan zijn dat de partner ten eeuwigen dage zijn/haar geliefde moet corrigeren. Dat moet wel want de gewoonte is zeer hardnekkig. Mogelijk krijgt de partner daar op een kwade dag genoeg van, omdat structurele verbetering uitblijft. En de aangesprokene krijgt er genoeg van, omdat hij/zij zich opgejaagd voelt en alleen maar bewuster wordt van de hardnekkigheid van zijn kwade aanvechting. Ik denk dat daarin een grotere bedreiging schuilt van iedere relatie dan in zaken als vreemdgaan en/of ontrouw.

Weekendconcert: Murray Perahia speelt Bach

Waar het muziek uit de tijd van voor 1820 betreft ben ik helemaal voor de authentieke uitvoeringspraktijk. Dus dat het klinkt zoals dit in die tijd ook geklonken zou kunnen hebben op instrumenten uit die tijd. Er is voor mij echter een uitzondering. Die uitzondering ontstaat door mijn relatie tot het clavecimbel. Ik kan namelijk niet langer dan 10 minuten geduldig naar een clavecimbel luisteren. In combinatie met andere instrumenten gaat nog, of een korte spannende solo zoals die prachtige cadenz uit het vijfde Brandenburgse Concert van Bach is ook nog te doen. Maar langer dan 10 minuten dat getingeltangel ener clavecimbel werkt mij danig op de zenuwen. Daarom kies ik voor klaviermuziek van Bach meestal voor de piano. En dan ontdek je dat sommige pianisten dat niet onaardig doen, zoals hier de meesterlijke Murray Perahia met de Partita no. 6 van Bach BWV 380. En Bachs muziek blijft altijd overeind. Al speel je het op een doedelzak (maar liever niet). En Perahia kan ook niks fout doen uiteraard.

Weekendconcert: Charles Ives, The unanswered question

De grondlegger van de Amerikaanse klassieke muziek wordt hij wel genoemd: Charles Ives (1874 - 1954). Een raadselachtige compositie van hem is The unanswered question. De vraag wordt zeven maal gesteld door de trompet. Maar hij krijgt geen antwoord van de strijkers en de overige blazers die gewoon doorgaan met hun vlakke thema.

De invloed van een Franse stad op onze cultuur

In het zuiden van Frankrijk ligt een stad die van grote invloed is gebleken op de Nederlandse cultuur. Dat zou niet gebeurd zijn wanneer in 1544 niet René van Chalons was gestorven. Deze edelman had onder meer de titel van Prins van deze stad. De dichtstbije erfgenaam bleek de 11 jarige zoon Willem van het echtpaar Van Nassau uit Dillenburg, Duitsland, te zijn. Die erfde nu alle titels van René van Chalons waaronder de titel Prins van die Franse stad.

Ik denk niet dat Willem daar ooit enig  gezag heeft laten gelden. De stad lag in Frankrijk en Willem was een ingezetene van het Habsburgse rijk onder Karel V dat in oorlog verkeerde met Frankrijk. Zijn markizaat van Breda was bijvoorbeeld veel belangrijker. Maar wat wel belangrijk was, was het feit dat Willem zich mocht tooien met de titel prins. En dat deed hij dan ook. Nu wil het geval dat die bewuste stad de naam Orange draagt. In het Nederlands dus Oranje. Dus ging de jonge Willem van Nassau zich Prins Willem van Oranje-Nassau noemen.

Deze Willem werd door een reeks gebeurtenissen waar ik hier nu niet verder op in ga de grondlegger van ons koninkrijk en onze Vader des Vaderlands. Nu zal het u niet ontgaan zijn dat oranje ook de naam is van de kleur die ontstaat wanneer men rood en geel mengt en die karakteristiek is voor diverse citrusvruchten. Sinaasappelen dragen in Engeland en Frankrijk zelfs de naam van die kleur. De gevolgen van dit alles kan men op deze dagen voorafgaand aan het Europees Kampioenschap voetbal  al zien wanneer men  uit het raam kijkt of een willekeurige buitenwijk in loopt. Sta daar eens bij stil en bedenk hoe dit alles er uit gezien zou hebben wanneer die Franse stad Rouge of Bleu of een andere kleur geheten zou hebben.