De soundtrack van mijn jeugd: Soft Machine

Het was 1969, na het vroegtijdig overlijden van mijn moeder hadden we een huishoudster voor dag en nacht wier naam ik hier niet zal noemen. Zij nam ook een deel van onze opvoeding ter hand en haar methodes waren niet altijd in overeenstemming met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Laat ik het zo maar zeggen.

Op een goede avond zaten wij tv te kijken en de VPRO (toen een heel hippe omroep) zond uit. Wat we te zien kregen was een optreden van een Engels muzikaal trio dat luisterde naar de naam Soft Machine. Dit combo bestond uit: Mick Ratledge de organist die zijn instrument virtuoos bespeelde. Aan zijn orgel had-ie een zogeheten booster gekoppeld een vervormer die zorgde voor een gruizig geluid, bassist Kevin Ayers met zijn beschilderde gezicht en de drummer Robert Wyatt. Deze laatste nam ook het grootste deel van de zangpartijen voor zijn rekening en trad doorgaans op met ontbloot bovenlijf.

Hun muziek was experimenteel, vrij van alle conventies en psychedelisch (wat dat ook wezen moge). Gaande het optreden nam de verontwaardiging bij de huishoudster toe. Schande, dit soort soms toonloze muziek dat vervormde geluid en die drummer die met zijn bezwete torso van allerlei aan de microfoon toevertrouwde. Ondertussen groeide mijn waardering omgekeerd evenredig aan de verontwaardiging van de huishoudster. Hier zag ik drie jongens die alle inhibities hadden afgeworpen en die bewezen dat als je alle vrijheid nam om zich op hun wijze te uiten je tot een indringend en vaak swingend resultaat kon komen. En de verontwaardiging van de huishoudster bevestigde dit alleen maar.

Sindsdien was Soft Machine voor mij de soundtrack van een jeugd die droomde van een wereld waarin alles anders zou zijn.
Soft Machine bracht als trio twee elpees uit. Later kwamen er ook toeteraars bij en de muziek werd een brave jazzrock. Robert Wyatt en Kevin Ayers verlieten de band en stortten zich in soloavonturen. Robert Wyatt viel op een kwade dag uit het raam. Hij overleefde het, maar drummen kon-ie niet meer. Kevin Ayers is begin vorig jaar overleden. En die andere wereld viel uiteindelijk ook een beetje tegen.
De video hier toont niet het optreden dat ik zag in 1969, maar de sfeer komt aardig overeen.

Het 1989-gevoel

Vandaag kwam het even weer terug in de vorm van een vlaag van weemoed. Dat wat ik maar even zal noemen; het 1989-gevoel. Het jaar 1989 gaf een maandenlange stroom van euforie door een niet aflatende golf van goed nieuws, van Polen tot Roemenië. Vreemd genoeg kon zelfs het drama van het Plein van de Hemelse Vrede dit gevoel niet deren. Bijna het idee dat alles nu goed kon komen. Of dat de wereldproblemen nooit meer zo groot konden worden als dat ze tot 1989 waren. Dit 1989-gevoel is iets waar we nu in tijden van IS en Al Quaida en burgeroorlogen in Soedan en Oekraïne met veel nostalgie op terug kunnen kijken. Een nostalgische weemoed die versterkt wordt door het feit dat we ons beseffen dat de wereldproblemen ons nog steeds grimmig aanzien en dat het goede 1989-gevoel er voorlopig, wellicht nog voor vele decennia niet inzit. En dat hadden we in 1989 kunnen weten.

Overpeinzing over deze tijd

Onlangs hoorde ik onze minister van onderwijs in een tv-interview zeggen dat de basisbeurs niet meer van deze tijd is.
Nu wil ik het hier niet hebben over pro of contra het systeem van de basisbeurs. Dat boeit mij niet meer. Maar wat mij wel opvalt is het gebruik van het argument dat iets al of niet van deze tijd is. Wanneer iemand dat argument gebruikt wil die persoon laten doorschemeren inzicht te hebben in de do's en don'ts van deze tijd. Veel kijkers en luisteraars hebben daar veel ontzag voor, want wie dat argument gebruikt heeft blijkbaar inzichten in een materie die de eenvoudige toehoorder ontbeert. Laat ik hen troosten. Ook de minister ontbeert dat inzicht. Zij doet alleen alsof, of op zijn best heeft ze een soort illusie dat ze dat inzicht heeft. Maar er bestaat niet zoiets als al of niet van deze tijd zijn. Okay, er is een tijd waarin we nu leven. En er doen zich vele fenomenen voor waarvan je dus kan zeggen dat ze zich voordoen in deze tijd. Wat niet kan is verkondigen dat een fenomeen dat zich nu voordoet niet van deze tijd is. Zo'n basisbeurs is er nu (nog), dus is van deze tijd. De minister gaat de basisbeurs afschaffen. Dus straks is er weer een nieuwe deze tijd. En de basisbeurs is dan niet meer van deze tijd. Maar dat is dan geen gevolg van het feit dat  ze niet van deze tijd is, maar omdat de minister, onder andere gebruik makend van dat zinledige argument, de basisbeurs heeft afgeschaft.
Er zijn vele fenomenen, sommigen voldoen, sommige voldoen, om welke reden dan ook, niet meer en die schaf je af, of je probeert dit althans. En als argument vertel je wat die redenen zijn van het niet meer voldoen. Maar laat deze tijd er buiten. Die kan het ook niet helpen. En echt bestaan doet deze tijd ook nauwelijks. Het is een afspraak die ons helpt dingen te plamnen.

Wandeling van Bilthoven naar Hilversum

Op zaterdag 1 november wandelde ik van Bilthoven naar Hilversum. Het was stralend weer en de temperatuur kwam tot over de 20 graden, een record voor een novemberdag. De wandeling voerde voornamelijk over boswegen, u weet wel zo'n zandpad met een aangestampt fietspad er naast. Doorgaans ben ik niet zo'n fan van Nederlandse bossen, teveel douglasceders. Maar op zo'n fraaie najaarsdag maak ik graag een uitzondering. Halverwege kwam ik door Lage Vuursche, een wonderbaarlijk dorp, al was het alleen maar vanwege het enorm grote percentage pannenkoekenrestaurants aldaar. Het is 's werelds pannenkoekenhoofdstad. Uiteraard heb ik er ook één genomen, een appel met spekpannenkoek op smaak gemaakt met stroop. Verder woont onze voormalige vorstin in Lage Vuursche. Of zij weleens pannenkoeken eet bij één van de daartoe geëigende restaurants weet ik niet.

De bossen lagen er mooi bij. Door de herfst zijn ze toch kleurrijker dan voorheen. Het lijkt alsof ze een gouden glans krijgen. Tussen de grijsbruine stammen van de douglasceders door schemert een subtiel kleurenspel waarmee het zonlicht lustig speelt.Op sommige plekken was er wel enige overlast door mountainbikers. Voor wie graag ontspannen de rust van onze wouden wil doorstaan vormen de beoefenaren van deze sport zo langzamerhand een plaag. Ik pleit voor speciaal aan te leggen reservaten waar mountainbikers hun hobby kunnen beoefenen zonder mensen die voor hun ontspanning de bossen bezoeken te hinderen.

Ik had een zijpad gemist en kwam op een andere plek Hilversum binnen dan gepland. Nu was ik genoodzaakt een aantal kilometers langs de Utrechtseweg te lopen. Dat was een beetje saai. Bij station Hilversum Sportpark aangekomen wilde ik nog een biertje drinken in het nabijgelegen eetcafé Nieuw Statewapen. Helaas: de uitbater van dit etablissement vond het verstandig om rond die tijd gesloten te zijn. Gelukkig heb ik een 60-jarige training: "omgaan met teleurstellingen" achter de rug.

De blaffende hond

De hond blafte,

Maar zij werd niet begrepen.

Woef betekent elke keer weer wat anders.

Wijze gedachten

Soms zat ik bij het water

En zag

Dan aan de overkant

Iets bewegen,

Een fietser of een autobus.

Dan dacht ik: “kijk,

Daar gaar iets

Dat ik nu niet kan bereiken.