Over het leven

Het leven in 't algemeen is een doelloze kringloop van sterven en ontstaan. De mensen trachten dit in goede banen te leiden. Maar er is verdeeldheid over waarheen die banen moeten voeren. Dus wijzen de mensen leiders aan die de weg moeten wijzen. Alleen de zenmeesters weten dat er geen weg is. Maar zij zien wel een, nu nog onbekend, doel.

Het raadsel: mooi

De schoonheid van wolken. Daarover sprak David van Reybrouck in de laatste aflevering van Zomergasten van 2014. Op de vraag van presentatorWilfried de Jong dit nader toe te lichten, gaf Reybrouck met grote tegenzin antwoord. "Je ziet het of je ziet het niet." was zijn reactie na een vruchteloze poging de Jongs vraag te beantwoorden. Dat brengt ons tot de kern van het begrip schoonheid, de onverklaarbaarheid ervan. Het is onmogelijk een sluitende verklaring te geven waarom iets mooi is. Of liever waarom we iets mooi vinden, want iets is enkel mooi, omdat mensen dit als zodanig ervaren. Schoonheid is geen eigenschap van het ding aan zich. Schoonheid is een product van de menselijke waarneming. 

Waarom we dingen als mooi ervaren is onbegrijpelijk. Neem die wolken. Je kunt een eind komen met zaken als weidsheid, beweeglijkheid, grootsheid, maar is het niet arbitrair dat we deze dingen als mooi ervaren?

Schoonheidservaring heeft overigens wel nut, want helpt de mens het leven draaglijk te maken. Dus mijn advies: onderga haar en stel geen vragen. Of verwacht in elk geval geen antwoord.

Is er antwoord op onze levensvragen?

Op welke levensvraag wilt u antwoord, vraagt het foldertje dat ik deze week in mijn brievenbus trof, opgewekt. En er worden drie levensvragen genoemd.

1. Wat is de zin van het leven?
2. Is God verantwoordelijk voor onze ellende?
3. Wat gebeurt er na de dood?

Dat zijn volgens de Jehova's Getuigen (van wie het foldertje afkomstig is) de drie levensvragen waarover wij mensen ons het hoofd breken. Maar het antwoord is volgens het vlugschrift te vinden op de website van deze gelovigen. Het antwoord dat je daar vindt is dat het staat in de bijbel. Waar in de bijbel wordt niet vermeld. En zoals u wellicht weet is de bijbel een nogal dik boek vol verhalen, gedichten, aforismen, geschiedschrijving, profetieën, mythes, voorschriften en nog veel meer. Waarschijnlijk verwachten ze van je dat je dat hele boek van Genesis tot Openbaring leest en zo de antwoorden vindt. Maar dat vind ik nu te veel moeite.
Ondertussen is het de vraag of dit nou echt zulke grote levensvragen zijn.

Wim de Bie
Wat betreft vraag 1. U en ik weten dat verstandige lieden zich allang niet meer met die vraag bezig houden. Als daar een helder antwoord op bestond dan zou dat in die paar honderdduizend jaar dat de mensheid bestaat toch allang boven water gekomen zijn. En zoals Wim de Bie al zei: "Als het antwoord toch niet komt, hoeft u de vraag ook niet te stellen." Niet verder vertellen hoor, maar waarschijnlijk heeft het leven helemaal geen zin.

Vraag 2 wordt uiteraard door eenieder met neen beantwoordt. Immers als je niet in Hem gelooft, kun je Hem ook nergens voor verantwoordelijk stellen. En als je wel in Hem gelooft, kun je niet van Hem houden als Hij verantwoordelijk is voor je ellende. Je kunt enkel stellen dat mensen en hogere dieren blijkbaar iets in hun brein hebben, waardoor ze bepaalde dingen als ellende ervaren.

Vraag 3 is ook zo'n onbeantwoordbare vraag. Er zijn twee mogelijkheden. Of je komt er gauw genoeg achter. Of er gebeurt niks na de dood en daar merkt niemand iets van.

ISIS een zionistische samenzwering?

Vorige week raakte een ambtenaar van het Ministerie van Veiligheid in opspraak door een tweet. In deze tweet gaf zij te kennen dat in haar ogen IS niets met Islam te maken had. Er zou hier sprake zijn van een zionistisch complot om de islam in een kwaad daglicht te stellen. Dat dit een verrassende kijk is op de gang van zaken mag duidelijk zijn. Ik ga hier niet roepen dat het natuurlijk onzin is. Iedere theorie kan waar zijn zolang het tegendeel niet is bewezen, dus wellicht is deze theorie ook wel waar. Als dit zo is dan hebben de zionisten (het is overigens niet helemaal helder wie hier bedoeld worden: het joods wereld congres? de Israëlische regering? de Mossad?) een welhaast bovenmenselijke prestatie geleverd. Zij hebben een leger van enkele duizenden manschappen op de been gebracht, half Irak en een deel van Syrië veroverd, Amerikaanse bombardementen doorstaan (blijkbaar zijn zelfs de grootste vrienden van het zionisme in dit complot getrapt), en een groot deel van de lokale bevolking laten geloven dat zij nu wonen in een islamitisch kalifaat. Die meneer met dat Engelse accent die die Amerikaanse journalist de hals afsneed zou dan dus eigenlijk een jood moeten zijn. Ja, in dat geval ga je heel ver in je streven om de islam in een kwaad daglicht te stellen. En met succes, want de gebeurtenissen van de laatste weken hebben het imago van de islam geen goed gedaan. We zouden dankbaar moeten zijn dat er bij het Ministerie van Veiligheid nog ambtenaren zijn die deze vuige samenzwering doorzien. En de moed om een dergelijk complot voor waarschijnlijk te houden getuigt van vergaand out of the boxdenken en verdient een passende beloning.

Over slechte mensen

Al enige tijd loop ik met het plan om hier op deze plaats te spreken over het fenomeen 'slechte mensen'. Daarbij komt het er op aan de juiste vragen te stellen (over eventuele antwoorden hebben we het niet eens). Een vraag zou kunnen zijn: wat zijn dat, slechte mensen? Maar zulke vragen daar komen enkel definities van en ik geloof niet in definities.
Een vraag zou bijvoorbeeld kunnen zijn: weten slechte mensen dat zij slechte mensen zijn, of denken ze zelf dat ze goede mensen zijn. Hebben zij een denktrant waarmee zij hun eventuele slechte daden rechtvaardigen? Of liggen hun ethische grenzen buiten bereik van andere mensen?
Of, kan het zo zijn dat er mensen zijn die door een aantal personen slecht gevonden worden, maar die door andere mensen slecht gevonden worden.
Of, kan het zo zijn dat iemand zijn leven lang geen slechte dingen (in ethisch opzicht) deed, toch een slecht mens was, alleen niet praktiserend.
Terwijl er goede mensen zijn die weleens slechte dingen doen? Ik denk dat dit laatste door de meeste mensen waar gevonden wordt. Maar is het ook waar?
Kun je slechte mensen het kwalijk nemen dat ze slecht zijn. Of zijn ze nu eenmaal zo? Dus heeft het zin hen te straffen voor hun slechte daden?
Je kunt het begrip 'slechte mensen' in ieder geval niet gebruiken op dezelfde wijze waarop je het begrip 'slechte auto's' gebruikt. Dat wordt hier in onze cultuur in hoge mate afgekeurd.
Het risico is groot dat ik op dit thema nog een of wellicht meerdere malen terugkom. Vindt u me dan een slecht mens?