Het januarigevoel

Het jaar wordt altijd afgesloten met een soort feesttijd die begint met de intocht van Sinterklaas zo half november en die duurt tot 1 januari wanneer we met een verlepte oliebol naar het skischansspringen in Garmisch Partenkirchen zitten te kijken. Daarna gaat de kerstboom zijn laatste naalden verliezen langs de kant van de weg en gaan we volop de maand januari in, veruit  de meest deprimerende maand van het jaar. Behalve de treurende kerstboompjes langs de straat, de uitgezette maar nog niet opgeborgen kerstlichtjes aan balkons, deuren en ramen zijn er de vertrapte rode papiertjes van geëxplodeerde rotjes. De dagen zijn nog kort en koud, dikwijls nat en grijs en bij een schaatswedstrijd winnen Kramer en Wüst de prijs. En verder is er niets. De tuinen en de akkers zijn kaal en bruin en geen andere reden om op te staan dan dat het moet. Er is alleen het verlangen, het uitzien naar de dagen dat de eerste sneeuwklokjes zich schuchter weer vertonen en krokussen weer wat vlekjes kleur verspreiden op de grimmende ondergrond. Maar ja, dan is het alweer februari waarover wellicht later meer.

Bij het overlijden van Joe Cocker

Bij The Beatles hadden Paul McCartney en John Lennon de gewoonte om van tijd tot een lied te componeren dat zelfs Ringo Starr kon zingen. Van het viertal was hij de minste zanger. Gelukkig had-ie meer verstand van drummen. Het waren dan liedjes waar geen groot bereik van de stem nodig was, zonder eerste en tweede stemmen en met  een heel eenvoudige melodie. Bekende voorbeelden zijn Yellow Submarine en Octopusses Garden. Ook voor hun revolutionaire album Sgt Peppers Lonely Heartclub Band hadden ze zo'n nummer, getiteld With a Little Help From My Friends gecomponeerd. Het was weer een eenvoudig liedje met een direct aansprekend deuntje en een makkelijk refrein.

Twee jaar later vond het Woodstockfestival plaats, een gebeurtenis die onder jongeren van die tijd welhaast mythische proporties verkreeg. Dat kwam onder andere door de film die Mike Wadleigh er over maakte. Het was vooral door die film dat vele jongeren kennis maakten met het overweldigende optreden van de Engelse soulzanger Joe Cocker en dan met name zijn uitvoering van het genoemde Beatlesnummer dat door hem naar een hoger plan werd gevoerd. De compositie werd behoorlijk aangepast. De melodie werd omgezet van majeur in mineur. Er kwam een stuwend intro door een hammondorgel, opgejaagd door de drums en uitlopend in een schreeuwende gitaar. Joe Cocker zong niet het refrein. Dat deden twee bandleden die daartoe een hoge kopstem opzetten. Daaroverheen brulde Joe Cocker zijn oerkreten. Het geheel was aangrijpend en meeslepend en de naam van Joe Cocker was voor altijd gesettled. Het schijnt dat Paul McCartney erg ingenomen was met deze versie van zijn compositie. Op 22 december 2014 stierf Joe Cocker 70 jaar oud.

Bij de PC Hooftprijs voor Anneke Brassinga

Gisteren werd bekend dat Anneke Brassinga de PC Hooftprijs heeft gewonnen. Nu moet ik tot mijn schande bekennen dat ik niet zo goed op de hoogte ben met de poëzie van Anneke Brassinga. Ik ga er echter blind vanuit dat deze prijs dik verdiend is. Die jury bestaat toch ook niet uit zakkenwassers.

Waar ik even op wil wijzen is iets dat ik las in een begeleidend artikel in NRC-Handelsblad. Daarin werd kond gedaan van het feit dat het Brassinga's wens is haar lezers te 'steken en te hinderen'. Een volstrekt legitieme ambitie, laat dat gezegd zijn. Maar er zit iets vergeefs in.

Ga maar na. Haar lezers zijn doorgaans mensen die geheel vrijwillig een bundel aanschaffen of naar een voordracht van haar gedichten gaan. Vrij weinig mensen worden onverhoeds door haar gedichten getroffen. Die mensen die vrijwillig een bundel kopen of naar een voordracht gaan hebben al enige voorkennis over haar poëzie. Zij weten wat ze kunnen verwachten en vinden dat wat ze krijgen juist fijn. Het zijn geen masochisten. In hoeverre kun je dan zeggen dat deze lieden nog gestoken en/of gehinderd worden? Met andere woorden: om haar ambitie te bereiken moet Anneke Brassinga het hebben van die paar mensen die onverhoeds geconfronteerd worden met haar poëzie.
Mogen dat er velen zijn.

De hitlijst aller tijden in 1972, nr 1 Deep Purple

Over een week of twee is het weer zo ver. Het feest der nostalgie, van herkenning en soms ontroering: De Top 2000. Met uiteraard weer de zelfde top 3 bestaande uit Led Zeppelin, The Eagles en Queen.
Begin jaren '70 had je ook zoiets, zij het beduidend minder omvangrijk. Piratenzender Veronica zond op Hemelvaartsdag de Top 100 aller tijden uit. Queen en The Eagles had je toen nog niet, maar er was wel altijd dezelfde top-3. En die ga ik de komende tijd enige aandacht schenken. Wie voerden in 1972 de hitlijst aller tijden aan. Op 3 was dat Hey Jude van The Beatles. Op nummer 2 zagen we A whiter shade of Pale van Procol Harum.

Nummer 1
Wellicht heeft u zo'n buurjongetje of erger nog zo'n huisgenoot die pas zijn eerste elektrische gitaat had verworven. En wat is het eerste dat-ie kon spelen? Inderdaad, de hele dag klonk de rook op het water tot de rook ook uit uw oren kwam. En wie waren verantwoordelijk voor deze riff? Exact, de hardrockband Deep Purple. Maar  dit was niet het nummer waarmee zij in 1972 de eerste plaats in de top 100 aller tijden  bezetten. Dat was het nummer Child in time. Net als nu stond dus toen een hardrockband in de top 3. Nu is dat Led Zeppelin met Stairway to heaven. In beide gevallen  gaat het om een nummer dat enigszins afwijkt van het geijkte hardrockidioom. Waarin Deep Purple opviel als hardrockband was de belangrijke rol van het hammondorgel van John Lord in hun muziek. Heldenrollen zijn  weggelegd voor zanger Ian Gillan die prachtig kon gillen en gitarist Ritchie Blackmore met een virtuoze solo. Omdat de muziek steeds luider wordt ontstaat een opzwepend effect. Van de tekst is wederom geen chocola te maken. Iemand is slecht geweest en moet nu zijn hoofd buigen tot-ie getroffen wordt door vliegend lood. Zegt u 't maar.

De hitlijst aller tijden in 1972, nr 2 Procol Harum

Over een week of twee is het weer zo ver. Het feest der nostalgie, van herkenning en soms ontroering: De Top 2000. Met uiteraard weer de zelfde top 3 bestaande uit Led Zeppelin, The Eagles en Queen.
Begin jaren '70 had je ook zoiets, zij het beduidend minder omvangrijk. Piratenzender Veronica zond op Hemelvaartsdag de Top 100 aller tijden uit. Queen en The Eagles had je toen nog niet, maar er was wel altijd dezelfde top-3. En die ga ik de komende tijd enige aandacht schenken. Wie voerden in 1972 de hitlijst aller tijden aan. Op 3 was dat Hey Jude van The Beatles.

Nummer 2
Dat was een sensatie in de zomer van 1967. Een vrijwel onbekende band met zijn debuutopname kwam plotsklaps vanuit het niets op nummer 1 in alle hitparades. Dat hadden zelfs The Beatles niet gepresteerd. We hebben het hier over Procol Harum met A whiter shade of pale. Opvallend in dit nummer was de prominente rol van het hammondorgel. Een instrument dat helaas verdrongen is door allerlei digitaal instrumentarium. De melodie schijnt van JS Bach afkomstig te zijn, zo klinkt het ook. De geleerden zijn er echter nog steeds niet over eens van welk stuk van Bach.
De zanger heette Gary Brooker. Die begon later een solocarrière. Maar overal waar hij kwam wilde het publiek A whiter shade of pale horen. Uit pure ellende heeft Brooker toen een song geschreven onder de titel Don't make me sing that song anymore waarmee hij zijn optredens begon.
Van de tekst is het moeilijk chocola maken. Ik houd het erop dat in ieder geval het eerste couplet een alcoholisch delirium beschrijft.
In 1972 werd het nummer opnieuw uitgebracht. En wat denk je? Bam weer in een keer op nummer 1. In de top 100 aller tijden stond-ie dus op 2. Volgende keer Deep Purple met Child in time.

De hitlijst aller tijden in 1972 nr 3

Over een week of twee is het weer zo ver. Het feest der nostalgie, van herkenning en soms ontroering: De Top 2000. Met uiteraard weer de zelfde top 3 bestaande uit Led Zeppelin, The Eagles en Queen.
Begin jaren '70 had je ook zoiets, zij het beduidend minder omvangrijk. Piratenzender Veronica zond op Hemelvaartsdag de Top 100 aller tijden uit. Queen en The Eagles had je toen nog niet, maar er was wel altijd dezelfde top-3. En die ga ik de komende tijd enige aandacht schenken. Wie voerden in 1972 de hitlijst aller tijden aan.
Nummer 3. Op de derde plaats stonden The Beatles met Hey Jude. Een eigenaardige keuze, want het is een leuk nummer, maar zeker niet het sterkste uit het totale Beatlesrepertoire, hoewel het wel energie gaf en je een beetje blij maakte. En dat was ook de bedoeling. Paul MacCartney schreef het voor de kleine 5 jaar oude Julian Lennon, de zoon van John. De ouders van Julian John en Cynthia lagen in scheiding en Paul had te doen met Julian, die door zijn vader niet al te best werd behandeld. Het heette oorspronkelijk Hey Jules. Eigenlijk is het verbazingwekkend dat John Lennon ook zijn naam onder het lied liet zetten. Wellicht voelde hij zich toch een beetje schuldig. Wat van het nummer nog het meest bijblijft is het slot met het steeds herhaalde naa nana nananana Hey Jude. Veel mensen hebben dit nog uit volle borst meegebruld bij kampvuur en schoolreisjes. Het nummer is één van de succesvolste Beatlessongs.
In het volgende blog: Procol Harum met A whiter shade of pale.

De soundtrack van mijn jeugd: Soft Machine

Het was 1969, na het vroegtijdig overlijden van mijn moeder hadden we een huishoudster voor dag en nacht wier naam ik hier niet zal noemen. Zij nam ook een deel van onze opvoeding ter hand en haar methodes waren niet altijd in overeenstemming met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Laat ik het zo maar zeggen.

Op een goede avond zaten wij tv te kijken en de VPRO (toen een heel hippe omroep) zond uit. Wat we te zien kregen was een optreden van een Engels muzikaal trio dat luisterde naar de naam Soft Machine. Dit combo bestond uit: Mick Ratledge de organist die zijn instrument virtuoos bespeelde. Aan zijn orgel had-ie een zogeheten booster gekoppeld een vervormer die zorgde voor een gruizig geluid, bassist Kevin Ayers met zijn beschilderde gezicht en de drummer Robert Wyatt. Deze laatste nam ook het grootste deel van de zangpartijen voor zijn rekening en trad doorgaans op met ontbloot bovenlijf.

Hun muziek was experimenteel, vrij van alle conventies en psychedelisch (wat dat ook wezen moge). Gaande het optreden nam de verontwaardiging bij de huishoudster toe. Schande, dit soort soms toonloze muziek dat vervormde geluid en die drummer die met zijn bezwete torso van allerlei aan de microfoon toevertrouwde. Ondertussen groeide mijn waardering omgekeerd evenredig aan de verontwaardiging van de huishoudster. Hier zag ik drie jongens die alle inhibities hadden afgeworpen en die bewezen dat als je alle vrijheid nam om zich op hun wijze te uiten je tot een indringend en vaak swingend resultaat kon komen. En de verontwaardiging van de huishoudster bevestigde dit alleen maar.

Sindsdien was Soft Machine voor mij de soundtrack van een jeugd die droomde van een wereld waarin alles anders zou zijn.
Soft Machine bracht als trio twee elpees uit. Later kwamen er ook toeteraars bij en de muziek werd een brave jazzrock. Robert Wyatt en Kevin Ayers verlieten de band en stortten zich in soloavonturen. Robert Wyatt viel op een kwade dag uit het raam. Hij overleefde het, maar drummen kon-ie niet meer. Kevin Ayers is begin vorig jaar overleden. En die andere wereld viel uiteindelijk ook een beetje tegen.
De video hier toont niet het optreden dat ik zag in 1969, maar de sfeer komt aardig overeen.

Het 1989-gevoel

Vandaag kwam het even weer terug in de vorm van een vlaag van weemoed. Dat wat ik maar even zal noemen; het 1989-gevoel. Het jaar 1989 gaf een maandenlange stroom van euforie door een niet aflatende golf van goed nieuws, van Polen tot Roemenië. Vreemd genoeg kon zelfs het drama van het Plein van de Hemelse Vrede dit gevoel niet deren. Bijna het idee dat alles nu goed kon komen. Of dat de wereldproblemen nooit meer zo groot konden worden als dat ze tot 1989 waren. Dit 1989-gevoel is iets waar we nu in tijden van IS en Al Quaida en burgeroorlogen in Soedan en Oekraïne met veel nostalgie op terug kunnen kijken. Een nostalgische weemoed die versterkt wordt door het feit dat we ons beseffen dat de wereldproblemen ons nog steeds grimmig aanzien en dat het goede 1989-gevoel er voorlopig, wellicht nog voor vele decennia niet inzit. En dat hadden we in 1989 kunnen weten.

Overpeinzing over deze tijd

Onlangs hoorde ik onze minister van onderwijs in een tv-interview zeggen dat de basisbeurs niet meer van deze tijd is.
Nu wil ik het hier niet hebben over pro of contra het systeem van de basisbeurs. Dat boeit mij niet meer. Maar wat mij wel opvalt is het gebruik van het argument dat iets al of niet van deze tijd is. Wanneer iemand dat argument gebruikt wil die persoon laten doorschemeren inzicht te hebben in de do's en don'ts van deze tijd. Veel kijkers en luisteraars hebben daar veel ontzag voor, want wie dat argument gebruikt heeft blijkbaar inzichten in een materie die de eenvoudige toehoorder ontbeert. Laat ik hen troosten. Ook de minister ontbeert dat inzicht. Zij doet alleen alsof, of op zijn best heeft ze een soort illusie dat ze dat inzicht heeft. Maar er bestaat niet zoiets als al of niet van deze tijd zijn. Okay, er is een tijd waarin we nu leven. En er doen zich vele fenomenen voor waarvan je dus kan zeggen dat ze zich voordoen in deze tijd. Wat niet kan is verkondigen dat een fenomeen dat zich nu voordoet niet van deze tijd is. Zo'n basisbeurs is er nu (nog), dus is van deze tijd. De minister gaat de basisbeurs afschaffen. Dus straks is er weer een nieuwe deze tijd. En de basisbeurs is dan niet meer van deze tijd. Maar dat is dan geen gevolg van het feit dat  ze niet van deze tijd is, maar omdat de minister, onder andere gebruik makend van dat zinledige argument, de basisbeurs heeft afgeschaft.
Er zijn vele fenomenen, sommigen voldoen, sommige voldoen, om welke reden dan ook, niet meer en die schaf je af, of je probeert dit althans. En als argument vertel je wat die redenen zijn van het niet meer voldoen. Maar laat deze tijd er buiten. Die kan het ook niet helpen. En echt bestaan doet deze tijd ook nauwelijks. Het is een afspraak die ons helpt dingen te plamnen.

Wandeling van Bilthoven naar Hilversum

Op zaterdag 1 november wandelde ik van Bilthoven naar Hilversum. Het was stralend weer en de temperatuur kwam tot over de 20 graden, een record voor een novemberdag. De wandeling voerde voornamelijk over boswegen, u weet wel zo'n zandpad met een aangestampt fietspad er naast. Doorgaans ben ik niet zo'n fan van Nederlandse bossen, teveel douglasceders. Maar op zo'n fraaie najaarsdag maak ik graag een uitzondering. Halverwege kwam ik door Lage Vuursche, een wonderbaarlijk dorp, al was het alleen maar vanwege het enorm grote percentage pannenkoekenrestaurants aldaar. Het is 's werelds pannenkoekenhoofdstad. Uiteraard heb ik er ook één genomen, een appel met spekpannenkoek op smaak gemaakt met stroop. Verder woont onze voormalige vorstin in Lage Vuursche. Of zij weleens pannenkoeken eet bij één van de daartoe geëigende restaurants weet ik niet.

De bossen lagen er mooi bij. Door de herfst zijn ze toch kleurrijker dan voorheen. Het lijkt alsof ze een gouden glans krijgen. Tussen de grijsbruine stammen van de douglasceders door schemert een subtiel kleurenspel waarmee het zonlicht lustig speelt.Op sommige plekken was er wel enige overlast door mountainbikers. Voor wie graag ontspannen de rust van onze wouden wil doorstaan vormen de beoefenaren van deze sport zo langzamerhand een plaag. Ik pleit voor speciaal aan te leggen reservaten waar mountainbikers hun hobby kunnen beoefenen zonder mensen die voor hun ontspanning de bossen bezoeken te hinderen.

Ik had een zijpad gemist en kwam op een andere plek Hilversum binnen dan gepland. Nu was ik genoodzaakt een aantal kilometers langs de Utrechtseweg te lopen. Dat was een beetje saai. Bij station Hilversum Sportpark aangekomen wilde ik nog een biertje drinken in het nabijgelegen eetcafé Nieuw Statewapen. Helaas: de uitbater van dit etablissement vond het verstandig om rond die tijd gesloten te zijn. Gelukkig heb ik een 60-jarige training: "omgaan met teleurstellingen" achter de rug.

De blaffende hond

De hond blafte,

Maar zij werd niet begrepen.

Woef betekent elke keer weer wat anders.

Wijze gedachten

Soms zat ik bij het water

En zag

Dan aan de overkant

Iets bewegen,

Een fietser of een autobus.

Dan dacht ik: “kijk,

Daar gaar iets

Dat ik nu niet kan bereiken.

De Bijbel, een kernachtige samenvatting

Het is sinds de zondeval (u weet wel: Adam en Eva die aten van de vrucht waarvan God nog zo had gezegd dat ze daar af moesten blijven) bekend. De mens deugt niet en is niet waard om op voet van gelijkheid met de Here op te trekken. Sterker nog: de mens was gedoemd om eeuwig te lijden in de hel. Geneigd tot alle kwaad zoals de bijbel vroeger nog zei. Tegenwoordig is daar ongetwijfeld een toffere uitdrukking voor gevonden. Want ook de bijbel moet leuk zijn.

Toch zat het God niet helemaal lekker. "Konden die mensen het eigenlijk wel helpen dat ze zozeer tot de zonde vervielen? Ze waren immers zoals ze gemaakt zijn. En wie was de maker? Precies." En ergens konden mensen best schattig zijn vond Jahweh. Niet allemaal, maar toch. Dus verzon de Heer der Heerscharen een list. Hij zou de mensen die daarom vragen best kunnen vergeven.

Maar eerst zou er boete gedaan moeten worden. Daartoe stuurde de Vader zijn enige zoon naar de Aarde. Die zwierf eerst een aantal jaren rond in het toenmalige Palestina, al predikend en wonderbaarlijke genezingen en andere mirakels verrichtend. En tot vervelens toe verkondigend dat we lief moeten zijn voor elkaar. Uiteindelijk vertrok hij naar de hoofdstad. Daar kreeg hij het behoorlijk aan de stok met de religieuze autoriteiten aldaar. Die lieten hem uiteindelijk arresteren om over te leveren aan de Romeinse stadhouder. Die werd onderdruk gezet om Jezus, zo heette die zoon, te laten kruisigen. Dat is een zeer onaangename wijze om iemand te doden. Zo gezegd, zo gedaan Maar die marteling was juist de bedoeling. Door deze pijnlijke dood was er geboet voor alle gewezen en nog te verrichten slechtigheid. Wie daarom vroeg, kon vergeving krijgen en na zijn of haar dood plaats nemen in de hemel. En die Jezus schijnt na enige dagen weer uit de dood te zijn verrezen. Eind goed, al goed.

Weemoed

Je komt zo nu en dan wel eens langs een huis waar eens iemand woonde die je kende, een vriend, een familielid of anderszins dierbaar persoon. En die al jaren dood is of verhuisd. Onwillekeurig kijk je naar het huis en ziet hoe de nieuwe bewoners, nieuwe gordijnen hebben opgehangen en stoelen geplaatst die daar niet horen en kleuren aangebracht die hij nooit  zou hebben goedgekeurd, om nog maar te zwijgen van wat hangt aan de muur. Soms zie je zo'n nieuwe bewoner rondscharrelen in de woonkamer of  de tuin. En dat alles met een uitdrukking alsof er niets aan de hand is.

Het leven is zinloos, maar toch...

Het leven heeft geen zin. Dat heb ik al eerder gezegd en daar blijf ik voorlopig blij. Wat nog het dichtst komt bij zoiets als de zin van het leven is het zogeheten "iets betekenen voor een ander mens." Het komt er zo dicht bij dat dit betekenisvol zijn voor de medemens door velen als een nastrevenswaardig doel wordt opgevat. Dat kan op vele wijzen. Men kan verdrietigen troosten, mensen verheugen met eigengemaakte schoonheid, zieken verzorgen, iets nuttigs uitvinden of wat dan ook. Sommigen kunnen zelfs tot ver na hun dood nog iets voor andere mensen betekenen. Denk bijvoorbeeld aan Johann Sebastian Bach of Willem van Oranje. Het is alleen nog nooit iemand gelukt iets te betekenen voor mensen uit generaties voor hem. Maar gezien het feit dat het blijkbaar voor mensen belangrijk is om iets voor een ander te betekenen, omdat dit een soort vormgeving is aan iets dat in de buurt komt van zingeving aan het leven, is dat ook een troost voor mensen die menen dat zij niet in staat zijn iets voor een ander te betekenen. Zij zijn te zwak, of hebben hun karakter tegen. Zij hebben toch de mogelijkheid iets voor een ander te betekenen. Zij geven namelijk door puur het feit van hun bestaan, aan een ander de ruimte iets voor hen te betekenen. Zij geven daardoor hun medemens iets waardoor deze medemensen een soort van zingeving aan hun bestaan kunnen geven. Zo kan iedere aardbewoner iets voor zijn broeders of  zusters betekenen. Zelfs als zij uit zichzelf niets betekenen. Is dat niet mooi? Uiteraard blijft het bestaan zinloos, want niets toont aan de noodzaak van welke existentie dan ook.

Overpeinzing over TROS-Opgelicht?

Ik ga me niet vermoeien met de vraag waarom. Dat leidt enkel tot ijdele speculaties met in het beste geval een zeker poëtisch gehalte. Dat mag je in elk geval hopen.
De zaak is: ik ben een fan van het programma Opgelicht? Waarom dat vraagteken in de titel zit is mij onduidelijk. Kijken naar dit programma heeft, in mijn geval althans, iets pervers, een mengeling van leedvermaak en het superieure gevoel dat ik daar nooit in zou trappen. Waar ik eigenlijk niet al te zeker van zou moeten zijn.
Maar het meest amusant vind ik altijd dit:

Osama Bin Laden
Aan het eind van ieder item wordt de oplichter in kwestie geconfronteerd met zijn wandaden en dat gaat bijna altijd op dezelfde wijze.
We zijn in een treurige naoorlogse buitenwijk. De oplichter stopt zijn automobiel voor zijn woning. Juist als hij wil uitstappen, springt er uit de bosjes een hele ploeg tevoorschijn, compleet met richtmicrofoon, camera en een jongedame of -heer, ook in het bezit van een microfoon. Die microfoon duwt ze onder de neus van de oplichter en ze vraagt: "waarom heb je die mensen opgelicht?" Daarvoor heeft ze al geroepen dat ze van TROS-opgelicht is.Het doet me denken aan een Paul Groot als Willibrord Frequin die een nep-Osama Bin Laden soortgelijke vragen stelt. De oplichter beperkt zich er toe te zeggen dat het allemaal valse beschuldigingen zijn om het vervolgens op een rennen te zetten. De ploeg holt er achteraan, maar is in het nadeel, omdat zij die camera en die richtmicrofoon moeten meeslepen. De dame met de richtmicrofoon roept nog zoiets als: "waarom loop je nou weg? Vervolgens keren we terug naar de studio waar we in de ogen kijken van presentatrice Antoinette Hertsenberg. Op dat moment krijg ik een beetje medelijden met de oplichter.

Over het leven

Het leven in 't algemeen is een doelloze kringloop van sterven en ontstaan. De mensen trachten dit in goede banen te leiden. Maar er is verdeeldheid over waarheen die banen moeten voeren. Dus wijzen de mensen leiders aan die de weg moeten wijzen. Alleen de zenmeesters weten dat er geen weg is. Maar zij zien wel een, nu nog onbekend, doel.

Het raadsel: mooi

De schoonheid van wolken. Daarover sprak David van Reybrouck in de laatste aflevering van Zomergasten van 2014. Op de vraag van presentatorWilfried de Jong dit nader toe te lichten, gaf Reybrouck met grote tegenzin antwoord. "Je ziet het of je ziet het niet." was zijn reactie na een vruchteloze poging de Jongs vraag te beantwoorden. Dat brengt ons tot de kern van het begrip schoonheid, de onverklaarbaarheid ervan. Het is onmogelijk een sluitende verklaring te geven waarom iets mooi is. Of liever waarom we iets mooi vinden, want iets is enkel mooi, omdat mensen dit als zodanig ervaren. Schoonheid is geen eigenschap van het ding aan zich. Schoonheid is een product van de menselijke waarneming. 

Waarom we dingen als mooi ervaren is onbegrijpelijk. Neem die wolken. Je kunt een eind komen met zaken als weidsheid, beweeglijkheid, grootsheid, maar is het niet arbitrair dat we deze dingen als mooi ervaren?

Schoonheidservaring heeft overigens wel nut, want helpt de mens het leven draaglijk te maken. Dus mijn advies: onderga haar en stel geen vragen. Of verwacht in elk geval geen antwoord.

Is er antwoord op onze levensvragen?

Op welke levensvraag wilt u antwoord, vraagt het foldertje dat ik deze week in mijn brievenbus trof, opgewekt. En er worden drie levensvragen genoemd.

1. Wat is de zin van het leven?
2. Is God verantwoordelijk voor onze ellende?
3. Wat gebeurt er na de dood?

Dat zijn volgens de Jehova's Getuigen (van wie het foldertje afkomstig is) de drie levensvragen waarover wij mensen ons het hoofd breken. Maar het antwoord is volgens het vlugschrift te vinden op de website van deze gelovigen. Het antwoord dat je daar vindt is dat het staat in de bijbel. Waar in de bijbel wordt niet vermeld. En zoals u wellicht weet is de bijbel een nogal dik boek vol verhalen, gedichten, aforismen, geschiedschrijving, profetieën, mythes, voorschriften en nog veel meer. Waarschijnlijk verwachten ze van je dat je dat hele boek van Genesis tot Openbaring leest en zo de antwoorden vindt. Maar dat vind ik nu te veel moeite.
Ondertussen is het de vraag of dit nou echt zulke grote levensvragen zijn.

Wim de Bie
Wat betreft vraag 1. U en ik weten dat verstandige lieden zich allang niet meer met die vraag bezig houden. Als daar een helder antwoord op bestond dan zou dat in die paar honderdduizend jaar dat de mensheid bestaat toch allang boven water gekomen zijn. En zoals Wim de Bie al zei: "Als het antwoord toch niet komt, hoeft u de vraag ook niet te stellen." Niet verder vertellen hoor, maar waarschijnlijk heeft het leven helemaal geen zin.

Vraag 2 wordt uiteraard door eenieder met neen beantwoordt. Immers als je niet in Hem gelooft, kun je Hem ook nergens voor verantwoordelijk stellen. En als je wel in Hem gelooft, kun je niet van Hem houden als Hij verantwoordelijk is voor je ellende. Je kunt enkel stellen dat mensen en hogere dieren blijkbaar iets in hun brein hebben, waardoor ze bepaalde dingen als ellende ervaren.

Vraag 3 is ook zo'n onbeantwoordbare vraag. Er zijn twee mogelijkheden. Of je komt er gauw genoeg achter. Of er gebeurt niks na de dood en daar merkt niemand iets van.

ISIS een zionistische samenzwering?

Vorige week raakte een ambtenaar van het Ministerie van Veiligheid in opspraak door een tweet. In deze tweet gaf zij te kennen dat in haar ogen IS niets met Islam te maken had. Er zou hier sprake zijn van een zionistisch complot om de islam in een kwaad daglicht te stellen. Dat dit een verrassende kijk is op de gang van zaken mag duidelijk zijn. Ik ga hier niet roepen dat het natuurlijk onzin is. Iedere theorie kan waar zijn zolang het tegendeel niet is bewezen, dus wellicht is deze theorie ook wel waar. Als dit zo is dan hebben de zionisten (het is overigens niet helemaal helder wie hier bedoeld worden: het joods wereld congres? de Israëlische regering? de Mossad?) een welhaast bovenmenselijke prestatie geleverd. Zij hebben een leger van enkele duizenden manschappen op de been gebracht, half Irak en een deel van Syrië veroverd, Amerikaanse bombardementen doorstaan (blijkbaar zijn zelfs de grootste vrienden van het zionisme in dit complot getrapt), en een groot deel van de lokale bevolking laten geloven dat zij nu wonen in een islamitisch kalifaat. Die meneer met dat Engelse accent die die Amerikaanse journalist de hals afsneed zou dan dus eigenlijk een jood moeten zijn. Ja, in dat geval ga je heel ver in je streven om de islam in een kwaad daglicht te stellen. En met succes, want de gebeurtenissen van de laatste weken hebben het imago van de islam geen goed gedaan. We zouden dankbaar moeten zijn dat er bij het Ministerie van Veiligheid nog ambtenaren zijn die deze vuige samenzwering doorzien. En de moed om een dergelijk complot voor waarschijnlijk te houden getuigt van vergaand out of the boxdenken en verdient een passende beloning.

Over slechte mensen

Al enige tijd loop ik met het plan om hier op deze plaats te spreken over het fenomeen 'slechte mensen'. Daarbij komt het er op aan de juiste vragen te stellen (over eventuele antwoorden hebben we het niet eens). Een vraag zou kunnen zijn: wat zijn dat, slechte mensen? Maar zulke vragen daar komen enkel definities van en ik geloof niet in definities.
Een vraag zou bijvoorbeeld kunnen zijn: weten slechte mensen dat zij slechte mensen zijn, of denken ze zelf dat ze goede mensen zijn. Hebben zij een denktrant waarmee zij hun eventuele slechte daden rechtvaardigen? Of liggen hun ethische grenzen buiten bereik van andere mensen?
Of, kan het zo zijn dat er mensen zijn die door een aantal personen slecht gevonden worden, maar die door andere mensen slecht gevonden worden.
Of, kan het zo zijn dat iemand zijn leven lang geen slechte dingen (in ethisch opzicht) deed, toch een slecht mens was, alleen niet praktiserend.
Terwijl er goede mensen zijn die weleens slechte dingen doen? Ik denk dat dit laatste door de meeste mensen waar gevonden wordt. Maar is het ook waar?
Kun je slechte mensen het kwalijk nemen dat ze slecht zijn. Of zijn ze nu eenmaal zo? Dus heeft het zin hen te straffen voor hun slechte daden?
Je kunt het begrip 'slechte mensen' in ieder geval niet gebruiken op dezelfde wijze waarop je het begrip 'slechte auto's' gebruikt. Dat wordt hier in onze cultuur in hoge mate afgekeurd.
Het risico is groot dat ik op dit thema nog een of wellicht meerdere malen terugkom. Vindt u me dan een slecht mens?

Hommeles in Israël

Het is weer hommeles tussen Israël en de Palestijnen. Elke journaaluitzending zie je weer beelden van ontploffingen in Gaza, huilende mensen die lijken uit de puinhopen halen, boze Palestijnen, Israëlische politici die ferm roepen dat ze doorgaan tot het gaatje, politici uit de rest van de wereld die machteloos en moedeloos oproepen tot een staakt-het-vuren, demonstranten in Europese hoofdsteden die enge leuzen roepen.

Ik loop al enige decennia mee op deze aardbol en al die tijd sinds ik de wereldpolitiek een beetje ben gaan volgen is het van tijd tot tijd hommeles in dat deel van de wereld en zonder ook maar het geringste perspectief dat daar ooit een eind aan komt, temeer daar religieuze motieven een rol spelen. God heeft ze dat land beloofd, staat in Genesis en Jeruzalem is ook voor moslims een heilige stad. Ieder nieuws uit die streek is bij voorbaat deprimerend en moedeloos makend. Eigenlijk heb ik geen zin meer om dit gedoe nog te volgen. Ik ben van mening dat het volgende moet gebeuren.

We bouwen om Israel, de Westbank en de Gazastrook een hele hoge muur, sluiten de poort en geven Israëli en Palestijnen deze boodschap: "Zoek het maar uit, vecht elkaar de tent uit, bombardeer en beschiet malkander, blaas een bus op, bombardeer een school, maar val ons, de rest van de wereld er niet meer mee lastig. Daar naast de poort zit een groene knop. Als jullie er uit zijn, of iemand heeft gewonnen, dan mag je op die groene knop drukken en dan komen wij kijken wat jullie er van gemaakt hebben." Wellicht zou dat nog sneller tot vrede leiden ook. Maar ja, dat gebeurt natuurlijk weer niet.

Overpeinzing over het kalifaat

ISIS heeft gisteren het Kalifaat uitgeroepen. Die term Kalifaat roept beelden bij mij op die niet stroken met het beeld dat deze beweging van moordenaars en terroristen bij mij opwekt.

Bij een kalief denk je aan 1001-nacht, aan sprookjes, goede wijze kaliefen met harems vol op mysterieus klinkende muziek buikdansende schonen, geleerden, dichters, schalen vol dadels, druiven en olijven in wonderbaarlijke marmeren paleizen vol meanderende motieven. En aan de stripfiguur Iznoghoed, de boosaardige grootvizier die voortdurend mislukkende aanslagen pleegt op de goedige en wat naïeve kalief, om op deze wijze kalief te worden in plaats van de kalief. Maar ik vrees dat dit niet het beeld is van een Kalifaat zoals dat ISIS (ik blijf ze maar zo noemen) voor ogen staat.

Een wandeling door een mooi stukje Zuid-Holland

Soms heeft een gebied verrassend mooie stukjes landschap te bieden. Tussen Nieuwerkerk a/d IJssel en Capelle a/d IJssel bevindt zich een fraai stukje polderland met aan de Capelse kant een stukje moeras. Het pad dat daardoorheen kronkelt voert soms over houten vlonders zodat wandelaars de voeten droog houden.
Het was een zonnige zaterdag en ik wandelde van Nieuwerkerk a/d IJssel naar het Loetbos. Het was een korte wandeling (12 km), maar door de afwisseling leek het langer. Langs de IJsseldijk was een horecagelegenheid gerund door vriendelijke mensen. Bij het pontje naar

Ouderkerk a/d IJssel was er enige onthaasting, want de pontbaas houdt om 12.00 uur een uur lunchpauze. Dus heb ik een kleine drie kwartier op een stoeltje aan de Hollandse IJssel gezeten, lekker in de zon. Aan de overkant waren wat kinderen aan het trampolinespringen, een enkel plezierjachtje kwam voorbij. Vanaf Ouderkerk ging de tocht via een aantal onverharde paden richting Loetbos. Ik kwam nog door een stukje dat volgens de borden daar een speelpolder was. Er werd niet gespeeld.

Het Loetbos ligt iets ten noorden van

Lekkerkerk. Het is een natuurontwikkelingsgebied rond het riviertje De Loet. Het is een verrassend landschap met veel groen. Je kunt er heel plezierig wandelen over goed onderhouden voetpaden, wat ik dan ook gedaan heb. De wandeling eindigde bij Restaurant De Loet waar ik nog een kop thee dronk alvorens bij de nabijgelegen bushalte op de bus te stappen. Voor ik het restaurant bereikte passeerde mij nog een lange reeks motoren met zijspan. In de zijspannen zaten mensen met een verstandelijke beperking die op deze wijze een leuk dagje uit hadden. De Beatrixrun heet dat evenement.

De wereld een beetje mooier?

Vanmorgen hoorde ik het op de radio; in een reclamespotje voor een idealistische bank: "Misschien kunnen we de wereld een beetje mooier maken." Ik denk dat de suggestie die die bank wil wekken is dat een mooiere wereld iets dichterbij komt, wanneer men zijn geld bij deze financiële dienstverlener inlegt.

Vraag is of een mooiere wereld haalbaar is. Wellicht is de wereld zoals die nu is, het mooiste dat we kunnen krijgen. Mooier dan dit wordt het niet, denk ik weleens. Er is wat dat betreft de laatste 40.000 jaar nauwelijks enige vooruitgang geboekt. Anderzijds is het wel zo dat het feit dat we niet afglijden naar een slechtere wereld te danken is aan de omstandigheid dat er nog veel mensen zijn die geloven in een betere wereld. Want dat houdt mensen bezig om onrecht en andere helaasheden te bestrijden.

Een kameel

Een kameel moest ooit eens lachen,

Dat was ook meteen de laatste keer,

Want verder ging de karavaan.