Klokken

Blijkbaar willen mensen die in de grote stad ronddwalen twee dingen weten. Hoe warm of koud het is en hoe laat het is. Althans in de jaren '80 en '90 toen veel winkels en andere ondernemingen lichtkrantachtige installaties aan hun panden bevestigden die beide vragen beantwoordden. Zowel de tijd als de temperatuur waren zichtbaar. Wanneer ik met de trein van en naar Utrecht ging, was er even buiten het station van Houten een pand waar toen de vakorganisatie MHP was gevestigd en die hadden op het dak zo'n installatie. En ik keek ook altijd even. Uiteraard was die informatie meestal wat overbodig, want of het koud of warm was voelde je vanzelf wel en de exacte tijd deed er ook niet zo veel toe.

Wellicht is dat ook de reden dat deze openbare klokken in de loop der jaren weer uit het straatbeeld verdwenen. Volgens mij is het aantal plaatsen waar je geïnformeerd wordt over de juiste tijd en temperatuur uiterst zeldzaam geworden. Trouwens het aantal openbare klokken is sowieso afgenomen, zelfs op NS-stations. Een andere reden is uiteraard het feit dat steeds meer mensen in het bezit zijn

Is er nog toekomst voor de step?

Enige jaren geleden, maar nog wel in deze eeuw, leefde her en der de overtuiging dat de autoped (of step) in zwang zou komen in het stadsverkeer. Zelfs de overheid vroeg zich af of aanvullende wetgeving nodig was.

Uiteindelijk kwam daar toch niets van terecht. Ik bedoel dus dat in zwang komen van de autoped. Waarschijnlijk willen de meeste volwassenen niet gezien worden op een vervoermiddel dat vooral in gebruik is bij kleuters voordat zij hun eerste fietsles krijgen. En volgens mij is dit transportmiddel ook in die leeftijdscategorie veel minder in trek tegenwoordig. Het leeft nog voort door een liedje dat Wim Sonneveld zong in een aflevering van Ja zuster, nee zuster.

Toeval of oorzakelijk gevolg?

Je zou kunnen zeggen dat alles wat is, of wat gebeurt het gevolg is van een toevallige samenloop van omstandigheden. Dan berust het feit dat u deze blog  nu op dit moment leest, of dat Duitsland op 1 september 1939 Polen binnenviel op puur toeval.

Je kunt echter ook denken dat alles wat is, of wat gebeurt het gevolg is van een lange keten van oorzaak en gevolg vanaf de oerstart van alles tot op dit moment.

Wanneer dat zo is, dan is het denkbaar (in theorie allicht) dat iets of iemand op dat moment van die oerstart alle voorwaarden in een geheugen verzamelde en dan kon berekenen dat vele miljarden jaren later en wel op deze eigenste dag u dit stukje leest, of dat op 1 september 1939 Duitse troepen Polen binnen zouden vallen. Dat zou dan onomkeerbaar het gevolg zijn, want één oorzaak heeft denkelijk maar één gevolg.

Het huisje aan de sloot

Schrijvers worden in Nederland na hun dood snel vergeten. Wie leest nog Carmiggelt of Vestdijk om twee de laatste 40 jaar overleden schrijvers te noemen. En die bij hun leven tot de absolute top hoorden. Vestdijk was zelfs een serieuze kandidaat voor de Nobelprijs. Maar nu is hij haast vergeten.
Van langer geleden geldt, de eveneens grotendeels vergeten, Carry van Bruggen, schrijversnaam voor Caroline Lea de Haan, 1881-1932. Zij schreef essays, verhalen en romans.

Haar populairste werk was en is de bundel 'Het huisje aan de sloot'. En dat boek ben ik nu aan het lezen. Die bundel bestaat uit 24 schetsen waarin zij het leven van een orthodox joods gezin beschrijft in het in de titel genoemde huisje aan de sloot in Zaandam. Haar inspiratie putte ze ongetwijfeld uit haar eigen milieu. Bijzonder is dat ze het leven in dat gezin en in Zaandam beschrijft vanuit het gezichtspunt van een kind, één van de dochters. De naïeve blik van deze naamloze figuur geeft een grote onbevangenheid aan haar waarnemingen. Het joodse gezin en enkele kleurrijke figuren uit de joodse gemeente komen in deze schetsen fraai tot leven. Wij zien ze zonder de oordelen die volwassenen nog hebben. Het boek speelt zich af in de joodse gemeenschap, maar ziet ook de omringende wereld. Ontroerend is bijvoorbeeld het verlangen van het meisje om mee te mogen doen met de Sint Maartenviering. Maar dat mogen joodse meisjes nu eenmaal niet van hun ouders. Zij hebben hun eigen feesten. Die overigens prachtig worden beschreven. Sinterklaas mag blijkbaar wel. Het is geen bundel die je achter elkaar van kaft tot kaft uitleest. Het zijn 24 pareltjes die je een voor een leest en telkens wanneer je zo'n schetsje tot je genomen hebt, sla je het boek even dicht om in stilte even na te genieten. Wat het boek onbedoeld enigszins wrang maakt is de wetenschap dat het een milieu beschrijft dat in de jaren '40 grotendeels is vernietigd. Maar dat kon Carry van Bruggen nog niet weten toen ze het begin jaren '20 schreef.

Louis Couperus 150 jaar

Vandaag is het 150 jaar geleden dat Louis Couperus werd geboren. Hij was een van de grootste schrijvers die ooit in de Nederlandse taal publiceerden en wellicht onder hen de grootste. Hij publiceerde onder andere gedichten, romans en reisverhalen. Zijn stijl was esthetisch en lyrisch met fraai meanderende zinnen. Er was in zijn boeken altijd een hang naar het hogere, het exotische, wellicht voortkomend uit zijn Indische roots. Zijn vader werkte in het koloniaal bestuur. Deze afkomst was het meest merkbaar in zijn romans 'De stille kracht' en 'Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan'. Couperus mocht graag reizen en had een grote voorliefde voor de landen rond de Middellandse Zee, in het bijzonder Italië. Zijn reisverhalen en de romans die zich afspelen in de klassieke oudheid getuigen daarvan. Toch vormen zijn Haagse romans nog steeds het hoogtepunt van zijn oeuvre. Boeken die zich afspelen in de kringen van Haagse families die hun fortuin in Indië hadden behaald; natuurlijk zijn debuutroman Eline Vere. Maar zijn absolute top en zonder twijfels de beste Nederlandstalige roman ooit, zijn 'De boeken der kleine zielen'. Deze roman volgt de wederwaardigheden van de Haagse familie Van Lowe. Centraal staat Constance van Lowe die aanvankelijk verstoten was door haar familie, omdat zij zich niet aan de codes van haar tijd en milieu hield. Uiteindelijk is het Constance die de familie in haar ondergang nog een vorm van onderdak kan bieden. Het boek is spannend, meeslepend en sleurt je als een draaikolk het Haagse leven rond 1900 in. Het is een absoluut meesterwerk. In de jaren '70 maakte Harry van der Kamp voor de NCRV een serie bewerkingen van romans van Couperus. Dat waren legendarische televisieseries. Ook 'De kleine zielen' werd bewerkt tot serie. Louis Couperus overleed in 1923, net 60 jaar oud.