Over Simon Carmiggelt

Ik wil het hier eens hebben over Simon Carmiggelt (1913-1987). Volgend jaar is het 25 jaar geleden dat hij stierf en nu is hij bijna vergeten. Toch was Simon Carmiggelt bij zijn leven veruit de populairste literaire schrijver van Nederland. Zo'n veertig jaar lang schreef hij zowat dagelijks een column in het Parool onder het pseudoniem Kronkel. Het waren doorgaans korte impressies van het leven in Amsterdam en dan vooral in de Amsterdamse kroegen. Een enkele keer een uitstapje naar Rome of Parijs. Aan het woord kwamen gewone mensen. De kracht van Carmiggelt was dat hij een situatie of een personage in enkele woorden voor je tot leven kon brengen. Je zag zo iemand voor je. Let maar eens op in het verhaal op bijgaande video. De columns werden regelmatig gebundeld en onder Carmiggelts eigen naam uitgebracht. Van de opbrengst kon uitgever De Arbeiderspers series onverkoopbare prachtboeken uitbrengen, zoals de serie Privédomein, prachtserie. Ik denk dat Carmiggelt wellicht niet anders kan dan wegzinken in vergetelheid. Zijn verhalen waren een kroniek van de tweede helft van de vorige eeuw en die tijd is voorgoed voorbij. Maar wie wil schrijven en wil zien hoe goed schrijven er uit ziet, neme het werk van Carmiggelt ter hand. Sylvia Witteman heeft een paar jaar terug een mooie bloemlezing samengesteld onder de titel: Ik lieg de waarheid. Met ook aandacht voor de tragische kant in het werk van Carmiggelt. Die kan ik aanraden.

Hoe onbereikbaar is Nigtevecht?

Op 28 december wandelde ik langs de Vecht tussen Breukelen en Nigtevecht. Het was grijs en guur weer en eigenlijk te warm voor de tijd van het jaar. Toch had dat grijze ook wel wat moois. Alles leek er oneindiger door. En ik kreeg zowaar weer wat meditatieve momentjes voortstappend onder een eindeloze hemel en een ver uitstrekkend landschap, van tijd tot tijd onderbroken door charmante plaatsen als Loenen en Vreeland met hun oude huisjes waar ooit de veenwerkers (hoe dacht u dat de Loosdrechtse plassen zijn ontstaan) woonden en de statige villa's van de rijke Amsterdamse kooplieden. Kortom, ondanks dat de wandeling over verharde wegen voerde die ik soms deelde met een enkele (bestel)auto was het een mooie winterwandeling. En soms moest ik wel even aan Schubert denken.
Het was de bedoeling de wandeling in Nigtevecht te eindigen en vanuit Nederhorst den Berg volgde ik de ANWB-bordjes naar Nichtevecht. Die voerden mij over een charmant kronkelend dijkje waarvanaf je Nigtevecht al aan de overkant kon zien liggen. Helaas heb ik Nigtevecht alleen zien liggen, want het pontje dat mij naar de overkant had moeten brengen was uit de vaart. Dezer dagen is Nigtvecht vanuit oostelijke richting niet bereikbaar. Ik ben toen via een pad door een weiland teruggelopen naar Nederhorst den Berg alwaar ik na een heerlijk glas Affligem Dubbel de bus naar Weesp nam.
De foto is genomen bij de oude militaire gevangenis bij Nieuwersluis.

Keurslijven?

Deze week werd bekend dat Tonnus Oosterhof de PC-Hooftprijs heeft gewonnen. Ik ken zijn werk te slecht om daar een oordeel over te hebben, maar ik ben blind bereid te geloven dat het verdiend is. Wat mij echter trof was wat ik las in diverse krantenberichten. Namelijk, en hier werd denkelijk het juryrapport geciteerd, dat Oosterhof de poëzie van diverse keurslijven heeft bevrijd. En dat van die keurslijven roept vragen op bij mij. Ik neem aan dat bedoeld wordt dat Oosterhof poëzie maakt op een wijze die andere dichters voor hem niet toepasten. Dat begrip keurslijven suggereert dan dat die andere dichters dat niet deden, omdat ze dachten dat het niet mocht. En dat vraag ik mij af.

Kerstconcert 2012 "Stille Nacht"

Hét kerstlied aller kerstliederen is natuurlijk Stille Nacht of Silent Night op zijn engels. Er zijn vele versies van dit lied. Niemand echter heeft het ooit gezongen als de legendarische Amerikaanse gospelzangeres Mahalia Jackson (1911-1972). Daarom is dit kerstconcert gewijd aan deze zangeres.

Definities, of niet

Het gebeurde vooral tijdens de literatuurlessen op de middelbare school. De leraar nodigde ons dan uit een definitie te formuleren van een begrip als literatuur (soms ook van kunst), of van poëzie. Een definitie is een zin die als eigenschap heeft dat ze een aantal kenmerken benoemt die in die samenstelling enkel en alleen betrekking hebben op het te definiëren verschijnsel. Deze voorgaande zin bijvoorbeeld is een definitie van het verschijnsel definitie. Bij het verschijnsel 'definitie' gaat het dus. Maar bij zaken als kunst, literatuur, poëzie en muziek zijn de moeilijkheden groter. Ik heb in ieder geval nog nooit omschrijving gelezen of gehoord die voldoet aan de hierboven genoemde definitie en die genoemde zaken als kunst, literatuur, poëzie en muziek sluitend omschrijven. Dit brengt mij tot de gedachte dat het zoeken naar definities wellicht minder vruchtbaar is dan vele mensen denken. Wel kunnen we zeggen dat als iemand ergens bijvoorbeeld het woord poëzie noemt de meeste mensen daar toch een grotendeels overeenstemmend beeld bij hebben. Daar kunnen afwijkingen bij optreden. Sommige mensen vinden bepaalde zaken tot het domein van de poëzie behoren die anderen daar niet toe vinden behoren. Toch blijft er een grote gedeelde verzameling over waarover grote concensus bestaat. Die afwijkingen komen bij een open gesprek vast wel aan het licht en kunnen zo'n gesprek enkel verlevendigen. Wellicht moeten we ons daarmee tevreden stellen.

Velazques, portret van Innocentius X

Portretkunst is niet altijd de meest opwindende kunst. Je ziet fraai opgedirkte figuren die blijmoedig, dapper of trots de wereld in kijken. Je moet dan wel Frans Hals of zo heten, om daar wat genietbaars van te maken. Maar soms kom je een portret tegen dat tegen je zegt: "Stop, kijk eens naar mij." Zo'n portret heeft de spaanse schilder Diego Rodríguez de Silva y Velázquez (1599 - 1660) gemaakt van de toenmalige paus Innocentius X. Het hangt in het Romeinse museum Pamphili (Innocentius X was een telg van de familie Pamphili), een museum dat ik u van harte kan aanbevelen. Wat Velasquez heeft geschilderd is een portret van de machtigste man op aarde, alert, waakzaam, niets ontgaat hem, maar ook moe en op zijn hoede. En deze man kijk je recht in de ogen. Innocentius bezag dit werk met gemengde gevoelens. Hij zag het genie van Velasquez, maar zo liet hij de schilder weten: "Dit schilderij is té echt." En wie het werk ziet in een zijkamertje van het voormalige Palazzo Pamphili, begrijpt wat deze paus bedoelde. Gaat het zien, wanneer u eens in Rome bent.

Weekendconcert 10 december: Rodelinda van G.F. Handel

Vorige week was ik in de Pathébioscoop aan het Spui in Den Haag. Daar was ik via een satellietverbinding getuige van een uitvoering van de opera Rodelinda van George Frederick Handel. Een opera vol liefde, trouw, ontrouw, verraad, misverstanden, machtswellust en op het laatst een happy end. De opera zat boordevol aria's en had weinig recitatieven. Dat was enerzijds wel wat hinderlijk voor de handeling waar de vaart flink uit werd gehaald. Maar de liefhebber van Handels muziek kwam ruimschoots aan zijn trekken. De man schreef prachtige aria's. Zoals hier in deze concertante uitvoering, Ritorna oh Caro, oftewel Keer terug o liefste.

Winter

Ik ben geen wintertype, nooit geweest en zal ik wel nooit meer worden: te donker, te grijs, te koud. Maar we leven hier nu eenmaal in een land waar het elk jaar winter wordt en voor verhuizen naar een winterloos land staan wetten in de weg en praktische bezwaren en ook weemoedigheid die niemand kan verklaren. Dus moeten we de winter maar verdragen en met een goeie centrale verwarming gaat het wel. En de eindejaarsfeesten van kerst en oud en nieuw, voorafgegaan door Sinterklaas maken het nog dragelijk. Januari is eigenlijk de ergste maand. Dan gebeurt er niks. Er is kou, grijsheid en donkerte. In februari krijg je doorgaans weer hoop. De crocusjes komen weer op, de dagen worden merkbaar langer. Voor de liefhebber is er carnaval. En soms als de wind gunstig is kan het zonnetje al verrassend mild en lucht al vriendelijk zacht van karakter zijn. Januari ondertussen kan eigenlijk dan nog het beste koud zijn. Maar dan niet grijs koud zoals we de afgelopen jaren hebben gehad, maar helder koud met blauwe luchten en heldere sterrenhemels en strenge vorst van -15 graden of nog kouder. En dat je dan schaatsers tussen de rietkragen door ziet schaatsen. En geen sneeuw. Daarvan heb ik sinds de laatste twee jaar eigenlijk weer genoeg. 't Is wel mooi, maar de overlast is erger.

Tegenstanders van de Euro

Er zijn mensen die vanaf het begin tegen de invoering van de Euro waren. Zij roepen nu in koor: "Zie je wel we hadden gelijk. Van de Euro komt enkel narigheid". Zij zijn te vergelijken met mensen die tegen de aanleg van dijken waren. En als er dan zo'n dijk doorbreekt, roepen zij: "Zie je wel, zo'n dijk brengt enkel narigheid." De fout is dat zij denken dat we iets anders hadden kunnen doen dan de Euro invoeren.

Hockeysport, waarom ik die niet serieus neem

Een van de weinige sporten (naast korfbal en schaatsen) waarin Nederland structureel hoge ogen gooit internationaal is hockey, een voormalige Engelse kostschoolsport waarbij de spelers van twee teams met behulp van een houten lat die aan het eind een kromming heeft een kleine bal in het vijandelijke doel moet zien te manoevreren. In deze sport wordt Nederland met grote regelmaat Europees of wereldkampioen. En ook olympische medailles, waaronder gouden, worden met een zekere regelmaat binnengehaald, zowel door de heren als ook door de dames.
Toch kan deze sport bij mij weinig enthousiasme te weeg brengen. De oorsprong van deze relatieve onverschilligheid stamt uit de jaren '70. Ik had de radio aan en hoorde napraten over een hockeywedstrijd die door het Nederlandse team was verloren terwijl ze, gezien de krachtsverhoudingen, eigenlijk hadden moeten winnen. Het was tijdens een of ander groot toernooi (europees, wereldkampioenschap, olympische spelen, of championstrophy, een volstrekt overbodig toernooi overigens dat laatste) en een van de spelers van het Nederlandse team kreeg een microfoon onder zijn neus. Het zou Ties Kruize geweest kunnen zijn, of een ander. Op de vraag waarom het team had verloren luidde het antwoord: "Omdat de strafcorner niet liep." Toen brak mijn klomp. De strafcorner wordt altijd genomen in de linkerhoek van het strafschopgebied. De speler die hem in mag schieten, mag die bal opvangen, stilleggen en 'm dan een enorme hengst richting doel geven. Scoringskans is vrij groot. Het is ongeveer vergelijkbaar met een vrije trap bij het voetbal net buiten het strafschopgebied. Het is een straf voor het overtreden van de spelregels, iets wat idealiter helemaal niet zou moeten gebeuren tijdens een wedstrijd. Een doelpunt moet ontstaan door met behendig manoevreren en slim samenspel de bal voor en uiteindelijk in het doel van de tegenstander te krijgen. Een strafbal of strafcorner moet daarbij iets extra's zijn wat wel eens voorkomt. Maar een sport waarbij het succes van een team afhangt van het vermogen zo'n strafbal of strafcorner uit te lokken en dan langs die weg te scoren, kan ik niet serieus nemen.