De pinkstergedachte

Van de grote drie grote christelijke feestdagen is pinksteren eigenlijk een beetje armoedig. Vergelijk het maar eens met kerstmis, zo vol van tradities en uiterlijk vertoon. Er is kerstmuziek, er zijn kerstgedachten, kerstbomen, kerstfilms en kerstpakketten. Heeft iemand van u wel eens een pinksterpakket gekregen? Ook pasen heeft zo zijn eigen tradities van paasvuren, paashazen en natuurlijk paaseieren (al of niet beschilderd). En er is muziek van Bach. Maar heeft Bach ooit een pinksteroratorium gecomponeerd? En zo dit al het geval is, staan muzikanten niet te dringen om dit ten gehore te brengen. De enige pinkstertraditie die ik ken, speelt zich af in de wat minder ontwikkelde delen van Noord-Holland waar in de voorafgaande zaterdagnacht jongeren hun medeburgers uit de slaap mogen houden met allerhande rumoerige ongein. Kortom: pinksteren stelt niet zo veel voor. Het is dat het meestal redelijk mooi weer is (dit jaar niet) en mensen er dus gezellig op uit gaan. Maar verder? Wellicht bezit het Meertensinstituut nog een document over een pinkstertraditie in het aan tradities zo rijke Overijssel of Limburg.

Het zit hem al in de gebeurtenis die met pinksteren wordt herdacht. Tien dagen na de hemelvaart van Christus komen de volgelingen van Jezus bij elkaar op het plein voor de Grote Tempel in Jeruzalem die dan nog niet door de latere Romeinse keizer Titus is vernietigd. Het is druk op dat plein vanwege een of andere feestdag waarvoor Joden uit alle hoeken van de wereld zich in deze stad hebben verzameld. Dan daalt plotseling uit de hemel een serie brandende vlammen en duiven op de groep volgelingen van Christus neer. De bijbel beschrijft het zo: "Toen de dag van het pinksterfeest aanbrak waren ze allen bij elkaar. Plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde. Er verschijnen aan hen een soort vlammen die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten. En allen werden vervuld van de heilige geest en begonnen op luide toon te spreken in vreemde talen, zoals hen door de heilige geest werd ingegeven." Aldus de evangelist Lucas in Handelingen, hoofdstuk 2. Vanaf dat moment begint eigenlijk de prediking van Christus boodschap. Ik neem aan dat heel veel examenkandidaten in deze weken, zo'n heilige geest wel makkelijk zouden vinden. Dat is eenvoudiger dan avondenlang Duitse rijtjes in het hoofd te stampen. Ik denk dat pinksteren zo weinig tot de verbeelding spreekt, komt doordat mensen zich bij deze door Lucas beschreven gebeurtenis weinig kunnen voorstellen. "Het zal wel waar zijn," denkt men dan, want zo'n evangelist spreek je niet tegen, "maar eigenlijk is het maar een raar verhaal". Zelfs van de mensen die toen in Jeruzalem getuige waren van dit gebeuren, meenden dat die apostelen wellicht iets te veel wijn hadden gedronken. Ik heb ook nog nooit een schilderij gezien waarop deze geschiedenis wordt afgebeeld. Zelfs de grootste kunstenaars uit Italië konden blijkbaar niks met die vlammen als vuurtongen. Die heilige geest bestaat trouwens nog en is nu een onlosmakelijk deel van de heilige drie-eenheid. Zo is althans uiteindelijk in 325 na Christus tijdens het concilie van Nicea besloten. Er is nog een kerkgenootschap dat claimt die pinkstergebeurtenis iedere zondag nog eens dunnetjes over te doen. Dat met die vlammen krijgen ze niet voor elkaar, maar ze zeggen dat ze wel 'in tongen kunnen spreken'. Ik durf het bijna niet te zeggen, maar wellicht ook een vorm van dronkenschap?